Mikrobiologiya va
Download 1.89 Mb.
|
Mikrobiologiya va immunologiya. S. Kurbanovа
|
Oziqli muhitda o'sgan koloniyalar sanalib, 1 sm ten agi miao miqdori (KHQB) ko'rsatiladi. Sanitariya epidemiologik teksuiu\ ai neytral bulon bilan namlangan steril tampon bilan baimoq ai \a ten an yuvindi olinadi. „ .
Bundan tashqari. talabalar bormoqlardan tamg a suitma usu ekishadi va teri mikroflorasiga epidemiologik baho beiishadi. 105 ■Lchrasli jp.ii- Autoxtan mikrollQi: taphyococcus epwlerm idis va S.saprophyiicus. sarsinalar. mikrokokklar. dil'teroidlar. zamburug* lar. streptokokklar. batsilla va korinebakterivalar kiradi Alloxton mikrofTorIT S a urc i'S. - g cm о 111 i к \ *a nogcmolitik streptokokklar. E. с oh. Teri Ко'г shilliq qavati statilokokklar. Corynebactenum xerosis, mikoplazma. adeno- va gerpesviruslar kiradi. tashqi quloq ichak tayoqchasi, Proteus, nopa- togen stafilokokk va korinebak- lerivalar. achitqi zamburug'lari uchravdi. Staph aureus. Str.pyogenes. Ps. aeruginosa. . IspergHlus fumigants, 1 niger. A terreus Nafas yo' lari Stapli. epidermidts. Staph. sapro- phyticus, difteroidlar. peptokok- klar. korinebakteriyalar. saprofit grammanfiy diplokokklar. Str. mitis va Bact. fragilis Og'iz bo‘shliq'i Str salivariits ftilda). Str. mitis. Str sanguis (liinj epiteliysidaj. Str. mu- tans (tishlarning ustki qismida), bakteroidlar. ftzobakteriyalar, vey- la-nellalar. aktinomitsetlar. spirox- etalar, Leptospira. Borrelia, Trepo- nema (Tr. macrodentium, Tr. oralis, Tr. Deniio-ohi) lurkumlari], miko- olazmalar (\f. orale, .1/ salivari- um), protozoalar (Ent. buccalis, Ent dentalis, Tr. buccalis). zamburug lai va boshqalar kiradi Staph, aureus, Str. pyo- genes. Str pneumoniae \f lacunata. H. influenzae, adenoviruslar va boshqalar misol bo'la oladi enterobaktenyular < Ess- herichia. Klebsiella. Entero- bacter. Proteus turkumlari). Ps. aeruginosa, spora hosil qiluvchi bakteriyalar {Bacillus, Clostridium turkumlari) Me'da Ingichka ichak kislotaga chidamli turlardir (lakto- bakteriyalar. Sarcina ventriculus, adiitqj ,уд bo-shaalaj-) Heliobacter turkumijja mansub H.pylori Yo'g'on ichak aktobatsilla. bnidumbakieriya. Str. faecalis va kandidalar (zambu- uylar) toniladi ichak tayoqchasi va N.p\ lori iteroid. "bihdobakteriya. laktobakteriya. fuzobakteriya. peptokokk, klostridiya. korinebakteriva. peptostreptokokk va boshqalar hisoblanadi. Fakultati\ anaeroblar — E.coli. Str. faeca- lis, Enterobacter, Citrobacter va boshqalar Proteus, Klebsiella. Cl. per- fringes, Cl. sporogcnes. Ps. aeruginosa, C. albicans. Ent. coli va boshqalar. 106
Yuqumli kasalliklar va yuqumli kasallik jarayonlari Yuqumli kasallik (infeksiya) va jarayonlar- organizmga patogen qo‘zg‘atuvchilarning kirishi va to'qimalarning ularga hamda ular ishlab chiqaradigan toksinlarga biologik javob reaksiyalar у ig‘indisi hisoblanadi. Yuqumli kasallikning diopazoni turlicha boiib, uning oxirgi koi'inishi quyidagicha bo'ladi: Bakteriya yoki virus tashuvchilik (persistensiya -genomga viruslarni kirib olishi). Yuqumli kasallik (kasallikning klinik jihatdan namoyon bo'lishi): Yuqumli kasallik kelib chiqishi quyidagi omillaming o'zaro munosabatlariga bogliq: Mikrob agentini bo'lishiga: Makroorganizimning beriluvchanligiga; Munosabatlar ro'y berayotgan muhitga. Yuqumli kasallik qo‘zg‘atuvchisi va ularning xususiyatlari Bakteriyalar ichida quyidagilari kasallik keltirib chiqaradi: Patogen turlari; Shartli patogen turlari. Patogen turlar— nisbiy yuqumli kasallik keltirib chiqarish xususiyatiga ega mikroorganizimlar, mikroorganizimlarning kasallik keltirib chiqarishi ularning patogenlik va virulentlik xususiyatlariga bogliqdir. 107 I Patogenlik—tur belgi si bo‘ lib, organizmga patogen qo*zg‘atuvchilarning kirishi va to'qimalarda patologik o‘zgarishIami keltirib chiqarishi tushuniladi. Patogenlik xususiyati bakteriya genomida yoki ularning tarkibidagi plazmidlar, transpozonlar tarkibida bo'lishi mumkin. Shartli patogenlar kasallik keltirib chiqarishi mumkin, qachonki organizmning himoya rezistentligi pasayib ketish oqibatida. Bakteriyalar o‘zlariningpatogenliklarini virulentlik xususiyatlari orqali amalga oshiradi. Virulentlik—shtamm belgisi bo‘lib, bu xususiyatni miqdoriy hisoblash mumkin. Virulentlik patogenlikning fenotipdagi ko‘rinishi hisoblanadi. Virulentlik omillariga quyidagilar kiradi: Adgezivlik-bakteriyalaming epiteliylar yuzasiga yopishib olishi. Adgeziv omillarga bakteriyalarning kiprikchalari, adgeziv oqsillari, grammanfiy bakteriyalarda polisaxaridlar, gram musbat bakteriyalarda teyxoy kislotasi, viruslarda maxsus superkapsid oqsillari, glikoproteinlar kiradi; Kolonizatsiya-bakteriyalaming shilliq qavat va hujayra yuzalarida ko‘payib, yig‘ilib qolish xususiyati; Penetratsiya- hujayralarga kirish qobilyati; 4.Invazivlik-to‘qimalardan o‘tish vatarqalish qobilyati. Bakteriyalarda bu xususiyatni ular ishlab chiqaruvchi patogen fermentlar (gialuronidaza, neyraminidaza) amalga oshiradi; Agressiv xususiyati - organizimning nomaxsus va maxsus immun himoya omillariga qarshi kurashishi. Agressiv omillarda quyidagilar kiradi: Hujayraning yuza strukturasiga kiruvchi turli tabiatli moddalar (bakteriyalar kapsulasi, yuza oqsillari va boshq., bu strukturalar leykotsitlar migratsiyasi va fagotsitozni sustlashtirishi mumkin); Patogen fermentlar-proteazalar, koagulaza, fibrinolizin, letsitinaza, RNK-za, DNK-za; Bakterial toksinlar-bakteriyalaming kasallik keltirib chiqaruvchi zaharli moddalar hosil qilishi. ToksinJar endo- va ekzotoksinlarga bo‘linadi (6-jadval). Bakteriyalar virulentligi yoki toksinning ta’sir kuchini aniqlash. Tekshiriladigan preparatlar ma’lum dozalarda bir guruh laboratoriya hayvonlariga yuboriladi. Keyinchalik ular halokatini ro;yxatga olib boriladi va preparatning o‘ldiradigan miqdori aniqlanadi. Bu tajribani o‘tkazishda hayvonlaming turi, jinsi, og‘irligi, ularning yashash sharoiti, 108
Download 1.89 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|