Mikrobiologiya va

Aerob bakteriyalarning toza kulturasini ajratib olish usullari
Tekshirilayotgan material va turli mikroorganizmlar aralashmasidan bakteriyalarning ayrim turlarini ajratib olish, odatda, har qanday bakteriologik tekshirishlarning birdan-bir. asosiy boshlang‘ich bosqichi hisoblanadi.
Bu tekshirishlar esa, turli maqsadlarda: kasallikga tashxis qo'yishda. atrof-muhitdagi mikroblaming qay darajada tarqalganligini aniqlash uchun olib boriladi. Sof kulturalami ajratib olish bilan yuqoridagi maqsadlarga erishish mumkin. Odatda tekshirilayotgan patologik materialda izlanilayotgan bakteriyalardan tashqari boshqa ko'plab saprofit bakteriyalar bo‘lishi mumkin. Ularning ichidan shubhalanilayotgan yuqumli kasallik qo‘zg‘atuvchi sof kulturasini ajratib olish orqali yuqumli kasallik qo‘zg‘atuvchilarini identifikatsiya qilish mumkin. Sof kultura ajratib olishda quyidagi usullar qoMlaniladi:

1. 
   bakteriya hujayralarini mexanik ravishda bir-biridan ajratish usullari;
   
2. 
   mikroorganizmlami biologik xususiyatlariga asoslangan ajratish usular.
   

2. 
   Bosqich. Biologik ashyodan:
   

1. 
   bakteriologik surtma tayyorlab, Gramm usulida bo'yaladi. xona haroratida quritilib mikroskopda ko‘riladi;
   
2. 
   biologik ashyo probirka ichida NaCl ning izotonik eritmasi bilan suyultiriladi.
   

d) 1 tomchi suyultirilgan material qovuzloq bilan Petri kosachasidagi agar yuzasiga shtrixsimon ekiladi. belgi qo‘yiladi. 18—24 soat, 37°C da termostatda qoldiriladi.

3. 
   Bosqich. Petri kosachalari ko'riladi, har xil tartibda o'sgan koloniyalar
   

86




o’rganiladi va hosil bo'lgan aralash kulturadan sof kultura ajratib olish uchun patogen bitta koloniya qovuzloq yordamida olinib probirkada qiya qotirilgan GPA ga shtrixsimon ekiladi, belgi qo'yiladi. 18-24 soatga 37°C termostatda qoldiriladi.

4. 
   Bosqich. Hosil bo'lgan sof kulturani distrlangan suvda eritib. spirtovka alangasi ustida oziq muhitga birxil tekislikda qo'yiladi va pinset yordamida antibiotik disklar soat strelkasi bo‘yicha qo‘yib chiqiladi, Petri kosachasiga belgi qo'yiladi, 18-24 soatga 37°C li termostatga qoldiriladi.
   

d)hosil bo'lgan sof kulturadan bitta koloniya qovuzloq yordamida olinib qiya qotirilgan agarga (3 qandli agar) fermentativ xususiyatini, o^lrganish uchun oldin shtrixsimon keyin sanchib ekiladi. Belgi qo‘yiladi, 18—24 soatga 37 °C li termostatga qo'yiladi.
Anaerob mikroorganizmlami o'stirish uchun kislorodsiz sharoit yaratish usullari.
Mikroorganizmlami ekib o'stirilganda ularning nafas olishini bilish muhim ahamiyatga egadir. Bunda asosan 3 xil usul qo'llaniladi: fizik. kimyoviy va biologik usullar.
Fizik usuli. a)Vinyal Veyson usuli. Bunda probirkadagi oziq muhit eritilib 40°—50° haroratgacha sovutiladi. So'ngra probirkaga tekshirilayotgan material Paster pipetkalari bilan so*rib olinadi. keyin esa pipetkaning uchlari kavsharlanadi. 2—3 kunga termostatga qo'yiladi;

2. 
   vakkum sharoitida anaeroblarni o'stirish usuli. Bunda vakkurn sharoiti anaerostatlarda yoki eksikatorlarda hosil qilinadi;
   

d) vonar sham usulida maxsus eksikatordan foydalaniladi, eksikator 2 qismdan 1 tor va keng qismlardan iborat. 1 - qism 2- qismdan maxsus to⁴rlar bilan ajralgan. Keng qismga anaerob mikroorganizmlar ekilgan Petri kosachalar joylashtiriladi va uni o‘rtasiga yonayotgan sham qo^iladi. Eksikator og‘zi berkitib parafin (glitserin) bilan kavsharlanadi. Unda kislorod tugab sham o‘chgandan so‘ng eksikatorda kislorodsiz sharoit vujudga keladi. Eksikatorga belgi qo'yiladi, 18-24 soat 37°C li termostatga qoldiriladi.
d) Selofan xaltacha usuli. Buusul professor l.M.Muxamedov tomonidan modiaikasiyaqilingan boiib ko‘pyillardan buyon o'quv vailmiy amaliyotda qollanilib kelinadi. Bunda teshiksiz qalin selofan xaltachaga anaerob mikroorganizmlar ekilgan Petri kosachalari joylashtiriladi, xaltacha tabiiy gaz bilan to'ldiriladi, natijada gaz kislorodni siqib chiqaradi, xalta og‘zi zich qilib bog'lanadi va 37 °C haroratli termostatda qoldiriladi.


87




j)Tekshirilayotgan material oziq muhitlariga ekilgandan keyin probirkalar yoki Petri kosachalari anaerostatga joylashtiriladi va nasos yordamida ichidagi havo tortib olinadi. natijada vakkum hosil bo'ladi.
Kimyoviy usul. Tekshirilayotgan material Petri kosachasidagi oziq muhitlarga ekilgandan keyin eksikatorlarga joylashtiriladi. Eksikator!aming tubida esa o'ziga kislorodni so’rib oluvchi kimyoviy moddalar joylashtiriladi (piragalol). Eksikator 2—3 kunga termostatga joylashtiriladi.
Biologik usul—Fortner usuli. Petri kosachasiga qalin qilib. o*zida glyukoza saqlangan 5% qonli agar quyiladi. Oziq muhit o'rtasidan steril skalpel yordamida 2 qismga ajratiladi va termostatda yaxshilab quritiladi, chunki suv tomchilari orqali aerob va anaerob mikroorganizmlar aralashib ketishi mumkin.
Oziq muhitning bir qismiga aerob mikroorganizmlarning kulturasi. ikkinchi qismiga anaerob mikroorganizmlar ekiladi va Petri kosachasi yopiladi. Ichkariga tashqi muhitdan kislorod tushmasligi uchun Petri kosachasining bo‘sh oralig'i leykoplaster yoki paxta va para fin bilan yaxshilab bekitiladi. 2—3 kunga termostatga qo'yiladi.