Mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA`LIM , FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI


TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI

“MIKROIQTISODIYOT VA MAKROIQTISODIYOT” FANIDAN

_________________________________________________


G’ANIYEV XASAN
REFERATI



Toshkent -2023


Mavzu: Yaponiya Makroiqtisodiy ko’rsatkichlar
Reja

• 
  Iqtisodiy o'sish
  
• 
  Mehnat bozori va demografik vaziyat
  
• 
  Xalqaro savdo va kapital harakati
  
• 
  Yuqori texnologiyalar va innovatsiyalar
  
• 
  Davlat qarzi va pul-kredit siyosati
  
• 
  Qimmatli qog'ozlar bozori
  
• 
  Xulosa
  

Iqtisodiy o'sish

O`sish prognozlari; Tanlangan Osiyo(bir oldingiga nisbatan foiz o`zgarish)

2022 yildagi o'sish fiskal qo'llab-quvvatlash va pasaygan talab bilan ta'minlanadi

Yaponiya iqtisodiyotida turg'unlik davom etmoqda: yalpi ichki mahsulot va sanoat ishlab chiqarish hajmi o'sish dinamikasiga ega emas va Yaponiyaning jahon yalpi ichki mahsulotidagi ulushi pasaymoqda.

Oxirgi	Oldingi
Valyuta	134	134		2023-04
Qimmatli qog'ozlar bozorlari	28064	27923	Nuqtalar	2023-04
YaIMning o'sish sur'ati	0	-0.3	Foiz	2022-12
YaIMning o'sish sur'ati	0.4	1.5	Foiz	2022-12
Yalpi ichki mahsulotning yillik o'sishi	0.1	-1.1	Foiz	2022-12
Ishsizlik darajasi	2.6	2.4	Foiz	2023-02
Inflyatsiya darajasi	3.3	4.3	Foiz	2023-02
Inflyatsiya darajasi (oylik)	-0.6	0.4	Foiz	2023-02
Foiz stavkasi	-0.1	-0.1	Foiz	2023-03
Savdo balansi	-898	-3499	JPY-milliard	2023-02
Joriy operatsiyalar hisobi	2197	-1977	JPY-milliard	2023-02
Yalpi ichki mahsulotga joriy operatsiyalar hisobi	1.9	3.9	YAIM foizida	2022-12
YaIMga davlat qarzi	262	259	YAIM foizida	2021-12
Davlat byudjetining YaIMga qoldig'i	-5.9	-9.3	YAIM foizida	2021-12
Biznesga ishonch	1	7	Nuqtalar	2023-03
PMI ishlab chiqarish sektoridagi tadbirkorlik faoliyati indeksi	49.2	47.7	Nuqtalar	2023-03
PMI xizmat ko'rsatish biznes faoliyati indeksi	55	54	Nuqtalar	2023-03
Iste'molchilarning ishonch indeksi	33.9	31.1	Nuqtalar	2023-03
Chakana savdo (m/m)	-4.4	1.9	Foiz	2023-02
Korporativ soliq stavkasi	30.62	30.62	Foiz	2022-12
Daromad solig'i stavkasi	55.97	55.95	Foiz	2021-12

Jadvalda. 1 Yaponiya va boshqa yirik 20 mamlakatlarining asosiy makroiqtisodiy ko'rsatkichlarini ko'rsatadi. Yaponiya iqtisodiyoti uchun quyidagi xususiyatlar xosdir:

1. 
   bandlikning yuqori darajasi bilan YaIMning past o'sish sur'ati;
   
2. 
   salbiy foiz stavkalari fonida deflyatsiya;
   
3. 
   "Davlat qarzi/YAIM"indikatori fonida davlat byudjeti taqchilligi;
   
4. 
   to'lov balansi profitsiti va milliy valyutani mustahkamlash.
   

Jadval 1. Yaponiyaning makroiqtisodiy ko'rsatkichlari "yalpi ichki mahsulot hajmi bo'yicha eng yaxshi 20 mamlakat"guruhiga nisbatan.

XVFning nominal YaIM o'sishi va iste'mol narxlari indeksi bo'yicha prognozlarini taqqoslashda kelgusi yillarda nominal o'sish deyarli butunlay iqtisodiyotdagi narxlar darajasining umumiy ko'tarilishi bilan bog'liqligi aniq. Haqiqiy iqtisodiy o'sish bo'lmagan taqdirda, Yaponiya hukumati haqiqiy o'sish illyuziyasini yaratish uchun inflyatsiyani barcha kuchlari bilan chaqirishi kerak.
Ba'zi optimizm sotib olish qobiliyati pariteti bo'yicha qayta hisoblangan YaIMga olib kelishi mumkin. Unga ko'ra, Yaponiya iqtisodiyoti barqaror ravishda o'sishni ko'rsatdi: 1997 yildan beri o'sish 56% dan oshdi.
Bundan tashqari, yalpi ichki mahsulotning mutlaq qiymatlari emas, balki iqtisodiyotning boshqa mamlakatlarga nisbatan qanday o'sishi muhim ahamiyatga ega, chunki dunyodagi har qanday davlatning ambitsiyalari qo'shnilari va sheriklariga qaraganda boyroq va kuchliroq bo'lishdir.
Yaponiya yalpi ichki mahsulotining jahon yalpi ichki mahsulotiga nisbatan ulushi 1991 yilda qimmatli qog'ozlar va ko'chmas mulk bozorlaridagi pufakchalar o'chganidan so'ng deyarli pasayishni boshladi va 1991 yildagi 8,82 foizdan 2022 yilda 4,26 foizga (2 baravar!). Adolat uchun shuni ta'kidlash kerakki, masalan, AQSh va Evropa Ittifoqining ulushi ham pasaymoqda, ammo ancha past sur'atlarda — bu rasmda aniq ko'rinadi. Bundan tashqari, Yaponiya iqtisodiyoti uchun prognozlar umidsizlikka uchraydi: xalqaro valyuta jamg'armasi ma'lumotlariga ko'ra, Yaponiyaning jahon yalpi ichki mahsulotidagi ulushi 2021 yilga kelib 3,55% gacha, Xitoyning ulushi esa 20% gacha ko'tariladi.

Mehnat bozori va demografik vaziyat

Yaponiya mehnat bozorida qarama-qarshi vaziyat mavjud: ishsizlik nisbatan past darajada, ammo demografik inqiroz band aholi soniga salbiy ta'sir ko'rsatmoqda.
Yaponiyada ishsizlik darajasi an'anaviy ravishda pastligicha qolmoqda, 2017-2010 yillardagi inqiroz davrida atigi 5% gacha ko'tarilgan, AQShda ishsizlik esa 2010 yilda 9,6% ga etgan.bu ma'lum darajada mehnat bozorining kuchini ko'rsatadi. 2022 yilda ishsizlik darajasi 3,37% gacha tushib ketdi va kelgusi 2 yil ichida joriy qiymatlar yaqinida qolishi kutilmoqda Shunga qaramay, 1997 yil Yaponiya mehnat bozori uchun teskari bo'ldi. Yaponiya aholisi 2021 yilga kelib 2,5 foizga kamayishi kutilmoqda.

Xalqaro savdo va kapital harakati

Fukusima-1 atom elektr stantsiyasidagi fojiali baxtsiz hodisadan so'ng, Yaponiya energiya manbalarini import qilishga yanada ko'proq qaram bo'lib qoldi, shuningdek to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalarning toza chiqib ketishini tezlashtirdi.

Shakl: 4. Joriy hisob balansi.
Joriy operatsiyalar balansining o'rtacha yillik qiymatlari (u savdo balansi, xizmatlar balansi va transfertlar balansini o'z ichiga oladi) so'nggi 35 yil ichida ijobiy zonada (profitsit) bo'lib, umuman yuqoriga qarab dinamikani namoyish etdi (rasm. 2011- 2019 yillarda balans sezilarli darajada kamaydi. Buning bir qismi savdo solig'i oshishini kutib, iste'mol xarajatlarining oshishi bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Bu importning keskin o'sishiga olib keldi, bu esa energiya xarajatlarining oshishi tufayli o'sdi. O'z navbatida, elektr energiyasi narxi iyenaning zaiflashishi va atom elektr stantsiyalarining yopilishi tufayli ko'tarildi. Jahon inqirozidan beri birinchi marta Yaponiya 2011 yil mart oyida Fukusima-1 atom elektr stantsiyasidagi avariyadan so'ng tashqi savdo taqchilligini qayd etdi, bu esa neft va gaz importining tez o'sishiga yordam berdi. Kamomad faqat 2022 yil aprel oyida kichik profitsit bilan almashtirildi va bir yildan ko'proq vaqt davomida savdo balansi nolga yaqin joyda joylashgan. Joriy hisob balansi profitsiti sezilarli darajada tiklandi va kelgusi 5 yil ichida ijobiy dinamika kutilmoqda.