олдин шаклланиши мумкин. Бозорнинг самарали фаолият кўрсатиши трансакцион харажатлар билан боғлиқдир. Трансакцион харажатлар - бу товар алмашиш соҳасидаги харажатлардир. Бу тушунча биринчи бўлиб Р. Коуз томонидан киритилган (1937 й) бўлиб, трансакцион харажатлар ўз ичига қуйидаги харажатларни олади: ахборот олиш, ўзаро келишув ва учрашувлар билан боғлиқ харажатлар, товарлар хусусиятларини аниқлаш билан боғлиқ харажатлар, мулк ҳуқуқини ҳимоя қилиш ва бошқалар. Битим амалга оширилиши учун товар ва хизматларни баҳоси ва сифати тўғрисида Битим амалга оширилиши учун товар ва хизматларни баҳоси ва сифати тўғрисида ахборотни тўплаш, уни шартлари тўғрисида келишиб олиш, ҳамкор томонидан уни сидқидилдан бажарилишини назорат қилиш, агар унинг айби билан битимда кўрсатилган ҳолатлар бузилса, уни қоплаш (компенсация)га эришиш учун анчагина ҳаракат қилишга тўғри келади Шунинг учун битимларни амалга ошириш катта харажатларни талаб қилиши ва жиддий йўқотишлар билан боғлиқ бўлиши мумкин. Бу харажатлар ―трансакцион‖ харажатлар номини олган. Улар турли ижтимоий (социал ) институтлар тузилмаси ва динамикасини белгилаб берувчи асосий омил сифатида намоѐн бўлади Бошқача қилиб айтганда, трансакцион харажатларни қандай шаклда амалга оширилишидан Бошқача қилиб айтганда, трансакцион харажатларни қандай шаклда амалга оширилишидан қаътий назар, иқтисодий ўзаро муносабатлар харажатлари сифатида аниқлаш мумкин: Трансакцион харажатлар қарор қабул қилиш, режалар тузиш ва олдинда амалга ошириладиган юзасидан 2 ва ундан ортиқ иштрокчилар муносабатга киришишлари, режани ўзгартириш, битим шартларини қайта кўриш ва вазият тақозо қилганда жанжалли масалаларни хал қилиш; келишилган битимга иштрокчиларни риоя қилишларини таъминлаш учун харажатларни қамраб
Do'stlaringiz bilan baham: |