Mikroorganzmlarning kimyoviy tarkibi va oziqlanishi. Mikroorganizmlarning fermentlari. Mikroorganizmlarning nafas olishi. Tayanch iboralar

Mikroorganizmlarning oziqlanishi.Tirik mavjudotlar ikki usulda oziqlanadi- golozoy va golofit. Galozoy oziqlanish usuli hayvonlarga (yuqori va sodda) xosdir. Bunda hayvon oziqani yutadi va oziqa hazm traktida hazm bo’ladi. Golofit oziqalanish usuli o’simlik va mikroorganizmlarga xosdir. Ular oziq moddalarning suvdagi eritmasini uncha katta bo’lmagan molekulalar ko’rinishida butun tanasi bilan qobig’i orqali ikki tomonlama osmotik xodisa va diffuziya xisobiga iste’mol qiladi.
Oziqalanish turiga ko’ra barcha organizmlar ikkita asosiy guruh autotrof va geterotroflarga bo’linadi. Elektronlar energiya manbai bo’yicha ular xemolitotroflar, xemoorganotroflar va fotoorganotroflarga bo’linadi.
Autotrof mikroorganizmlar (xemolitotroflar, fotolitotroflar) uglerodni attmosferadagi karbonat angidiriddan oladi – ya’ni CO2 karbon manbai, anorganik tuzlar (ammiak tuzlari, azot kislotalari) va suvlardan tuzadi. Bunda ba’zi mineral birikmalarning oksidlanish (xemosintez) jarayonida paydo bo’lgan energiya yoki quyosh energiyasidan foydalanadi (fotosintez).
Xemolitotroflarda xemosintez xodisasida oksidlanish reaksiyasi jarayonida hosil bo’lgan energiyadan bakteriyalar uglerodni o’zlashtirish va organik modda hosil qilish uchun foydalaniladilar. Fotolitotroflar (ko’k yashil suvo’tlari, purpur oltingugurt bakteriyalar va h.k mikroblar) tarkibida pigmentlar bo’lgani uchun, fotosintez qilish xususiyatiga ega.
Geterotroflar (xemoorganotroflar)- oziqlanish uchun karbonni tayyor murakkab organik birikmalardan oladi (azotli birikmalar – oqsil, ammiak, ayrim mineral moddalar- makro va mikroelementlar, vitaminlar). Ularga saprofit va parazit mikroorganizmlar kiradi. Metatroflar (saprofitlar) hayvon va o’simliklarning o’lgan tuqimalari bilan oziqlanadi (chirituvchi bakteriya lar, achitqilar).Paratroflar (parazitlar)
tirik organizm, ya’ni inson, hayvon, o’simliklar tanasida bo’ladigan organik birikmalar xisobiga oziqlanadilar va parazitlik qilib yashaydilar (yuqimli kasallik qo’zg’atuvchilari). Fotoorganotroflar (oltingugurtsiz purpur bakteriyalar) fakultativ anaeroblar, ular yorug’likda ham, qorong’uda ham rivojlanadi. Ular kerak energiyani faqatgina qo’yoshdan emas, organik moddalarning oksidlanishidan ham oladi. Geterotrof mikroorganizmlar fermentativ aktiv bo’lib, biokimyoviy reaksiyalarni tezlashtiruvchi oqsilga o’xshash katalizatorlar – fermentlarni ishlab chiqadilar, hamda ularning ta’sirida oziqlanish uchun zarur bo’lgan organik moddalarni parchalaydilar.