Mil. IV asr boshlari – Koguryo qirolligi xitoylarni o’z yerlaridan quvib chiqardi; iv–xv asrlar

XV asr davomida Movarounnahr va Xurosonda yer va
mulkchilikning asosan to‘rt shakli bo‘lgan.
Dunyoning yaratilishidan to 1523-yilgacha bo‘lgan
O‘rta Osiyo, Yaqin va O‘rta Sharq mamlakatlarida bo‘lib
o‘tgan voqealar “Ravzat us safo”da keng bayon etilgan.
qonunshunoslik (fiqh)
matematika (riyozat)
geometriya (handasa)
she’riya (ilmi aruz)
arab tili va uning morfologiyasi (qofiya)
ilmi hay’at (astronomiya)
1404-yilda Saroymulkxonim Samarqandda shunday
madrasa qurdirgan ediki, u o‘z hashamati bilan o‘sha
davrdagi boshqa inshootlardan ajralib turardi.
Hirot hududining o‘zidagina 36 ta madrasa bo‘lgan.
Feruzshoh madrasasi va xonaqohi Hirot tevaragida
joylashgan.
Injil anhori bo‘yida joylashgan Ixlosiya madrasasi va
Xalosiya xonaqohi Husayn Boyqaro hukmronligi
davrida barpo qilingan.
Samarqandda Amir Temur va Ulug‘bekning
Hirotda Shohrux, Boysung‘ur, Husayn Boyqaro va
Alisher Navoiyning boy kutubxonalari ziyo tarqatish
bilan mashg‘ul edi.
Samarqandda Ulug‘bek madrasasidan tashqari Xonim,
Qutbiddin Sadr va Muhammad Sadr madrasalari
mavjud edi.
XV asrda Samarqand va Hirotda olimlar-u fuzalolar,
shoirlar-u bastakorlarning kattagina
guruhi to‘plangan edi.
Ulug‘bek rasadxona qoshida zamonasining boy
kutubxonasini ham tashkil etadi. Bu kutubxonada
fanning deyarli hamma sohalariga tegishli qariyb 15
ming jild kitob saqlangan.
1694-1778-yillar Fransuz faylasufi Volter yashagan
yillar
Qozizoda Rumiy “Aflotuni zamon” deb nom olgan.
Ali Qushchi “o‘z davrining Ptolomeyi” nomi bilan
shuhrat qozongan.
Lutfiy ijodida haqiqat va adolatni sevish, shafqat va
muruvvatli bo‘lishni targ‘ib qilish, ilm va san’atni sevish
kabi fikrlar katta o‘rin olgan.