Миллий иқтисодиёт ва унинг макроиқтисодий кўрсаткичлари. Миллий хисоблар тизими

Макроиқтисодий таҳлил объектлари

• 
  Иқтисодий ўсиш – бу миллий ишлаб чиқариш ҳажми барқарор ўсишини тақоза қилади;
  
• 
  Нархнинг барқарор даражаси.- Бу нархнинг доимийлигини билдирмайди, фақат меёрида фаолият қилувчи иқтисодиётда нархларнинг сезиларли тез ўсиши мумкин эмас.
  
• 
  Меёридаги бандлик-ишлашни хохлаган ва унга лаёқатли бўлган барчанинг иш билан таъминланишини англатади.
  
• 
  Иқтисодий таъминланганлик- миллий хўжаликда ишлаб чиқарилган маҳсулотлар нафақат меҳнатга лаёқатлилар, балки ўзларининг ёши ёки соғлиғига кўра ишлаш имкониятига эга бўлмаганларни ҳам таъминлаши зарурлигини билдиради.
  
• 
  Иқтисодий самарадорлик-миллий хўжаликда фойдаланишдаги чекланган ишлаб чиқариш ресурсларининг энг кам ҳаражат қилиб юқори самара билан фаолият қилиш лаёқатидир.
  
• 
  Оқилона савдо баланси. Ички бозорнинг самарали фаолият қилиши учун мамлакат оқилона савдо балансини, яъни экспорт ва импорт битимлари нисбатини ушлаб туриш зарур.
  

Макроиқтисодий моделлар

• 
  Миллий иқтисодиётни таҳлил қилишда иқтисодий моделлардан ҳам фойдаланилади. Макроиқтисодий моделлар-иқтисодиётда рўй берадиган реал воқеликнинг мантиқий (назарий), миқдорий (математик) ва график ўлчамларда абстракт тасвирланишидир.
  
• 
  Асосий макроиқтисодий моделлар қуйидагилар:
  
• 
  доиравий оқимлар (айланишлар) модели
  
• 
  ялпи талаб ва ялпи таклиф (AD-AS) модели
  
• 
  товарлар миқдори ва пул массаси IS-LM) модели
  
• 
  Филлипс, Лаффер эгри чизиқлари
  

2. Ялпи миллий маҳсулот (ЯММ) ва унинг ҳаракат шакллари

• 
  ЯММ- (ЯММ) мамлакатнинг ресурслари (ер, меҳнат, капитал, тадбиркорлик) қаерда жойлаштирилишидан қатъи назар, улар эвазига миллий ишлоб чиқарувчилар томонидан яратилган пировард маҳсулот қиймати (олинган даромад)дан иборат.
  
• 
  ЯИМ –ресурслар манбаидан қатъи назар мамлакат ҳудудида барча субъектлар (миллий ва чет эллик) томонидан йил давомида яратилган пировард маҳсулот қийматидир.
  
• 
  ЯММ (ЯИМ) - йиллик ишлаб чиқаришнинг бозор қиймати ҳисобланиб, у таркибига жорий йилда сотилган товарлар (хизматлар) ва заҳирада бўлган барча маҳсулотларни олади.
  

ЯИМ (ЯММ) ҳажмини ҳисоблаб чиқишда фақат пировард маҳсулотлар бозор қиймати ҳисобга олинади, оралиқ маҳсулотлар қиймати эса ҳисобга олинмайди.

• 
  Пировард маҳсулот- бу унумлолинадигани ва шахсий истеъмол учун тайёр бўлган ҳамда шу мақсадда сотиб товарлардан иборат бўлади.
  
• 
  Ялпи ички маҳсулот (ЯММ) ҳажмида оралиқ маҳсулотлар ва ушлаб турилган товарларни сотиш (қайта сотиш) қиймати ҳамда унумсиз ва соф молиявий битимлар суммаси ҳисобга олинмайди.
  
• 
  Оралиқ маҳсулот - қайта ишлаш ва қайта сотиш мақсадида сотиб олинган моддий қимматликлар (хом-ашё, материал ва хаказо) ҳамда тугалланмаган ишлаб чиқаришнинг моддий буюмлашган қисми.
  

ЯИМ (ЯММ) ҳажмини аниқлашда унумсиз битимлар ҳисобга олинмайди.

•