Milliy ekonomika jáne oni xarakteristikalaytuǵin tiykarǵi kórsetkishler hám olardiń proporcionalliǵI

3. 3-súwret. Ózbekstan Milliy ekonomikasınıń tarmaq dúzilisi.³

Ózbekstan mámleketiniń ekonomikalıq strategiyasında xalıq xojalıǵı strukturasın jetilistiriw, onıń tarmaqların rawajlandırıw maydanınan zárúrli tapsırmalar hám de bul tarmaqlardıń shekleri tolıq belgilep berilgen. Sanaat - materiallıq óndiristiń eń iri, jetekshi tarmaǵı bolıp tabıladı. Ol jaǵdayda miynet quralları (quralları ), miynet buyımları hám xalıq tutınıw tovarlarınıń kópshilik bólegi jaratıladı ; mashina hám mexanizmlerdiń barlıq túrleri, jay hám imaratlardıń konstruktiv elementleri islep shiǵarıladı ; jer astı baylıqları qazib alıw ámelge asıriladı ; mineral, ósimlik hám haywan sheki onimsine ishlov beriledi, keń tutınıw buyımları tayarlanadı hám t.b. lar.

Sanaat xalıq xojalıǵınıń barlıq tarmaqların islep shıǵarıw quralları, miynet quralları menen támiyinleydi. Milliy ekonomika, pán, bilimlendiriw, mádeniyat, den sawlıqtı saqlaw, sport, turizm hám basqa tarawlar rawajlanıwı sanaattıń rawajlanıw dárejesine baylanıslı.
Islep shıǵarıw kúshleri hám munasábetleri rawajlanıwında sanaattıń tariyxıy roli kútá úlken bolıp tabıladı. Usınıń sebepinen onıń rawajlanıwı hám natiyjeliligi qanshellilik joqarı bolsa, mámlekettiń poziciyasi sonshalıq kúshli boladı hám adamlardıń turmıs dárejesi jáne de jaqsılanıp baradı.
Sanaat jámiettiiń jetekshi kúshi bolǵan jumısshılar jamayın ózinde birlestiradi. Sanaat rawajlanıwı sebepli ol jaǵdayda bánt bolǵan xızmetkerlerdiń sanı ko'payadi, olardıń bilimi hám ilmi, uqıpı artadı, kadrlar potencialı joqarı dárejege kóteriledi.

Sanaat hám ásirese, onıń eń zárúrli tarawı bolǵan salmaqli sanaat mámlekette keńeytirilgen tákirar óndiristiń hasası esaplanadı. Ol materiallıq-texnikalıqa quralların ózi hám basqa tarmaqlar ushın tákirar islep shıǵarıw menen bir waqıtta jámiyet aǵzaları ortasındaǵı social -islep shıǵarıw munasábetlerin rawajlanıwlashtirib da baradı.

Mámleketimizde sońǵı jıllarda YaIMda sanaattıń úlesi asıp barıp atır. YaIMda sanaattıń úlesi bolsa 1995 jıldan 2014 jıldaǵı 17, 1% ten 24, 1% ga kóterildi.
Agrosanoat kompleksiniń strukturalıq bólimleri bolǵan awıl xojalıǵı hám awıl xojalıǵı ónimlerin qayta islew menen shuǵıllanatuǵın azıq-túlik sanaatı Ózbekstan ekonomikasınıń zárúrli tarmaqları esaplanadı. Bul tarmaqlar mámleket xalqınıń azıq-túlik ónimlerine, qayta islew sanaatı tarmaqların bolsa shiyki zatqa bolǵan talabın qandiradi. Azıq-túlik ónimleriniń 90 procentke jaqinı agrar tarmaqta tayarlanadı. Awıl xojalıǵı respublikamizning tutınıw bazarına azıq-túlik ónimleri hám qayta islew sanaatına shiyki zat jetkiziw menen birge, awıl xojalıǵı mashinasozligi, ximiya sanaatı sıyaqlı bir qatar tarmaqlar ónimleri ushın kepillikli bazar esaplanadı. 2015 jılda mámleket jalpı ishki óniminiń 16, 6 procenti awıl xojalıǵı úlesine tuwrı keldi. Sol jılı awıl xojalıǵı ónimleri islep shıǵarıw 6, 8 procentke, dıyxanshılıq ónimleri - 6, 7 procentke, sharbashılıq ónimleri - 6, 8 procentke o'sdi.
Awıl xojalıǵı mámleketimiz xalqınıń salmaqlı bólegin jumıs orınların hám dáramat menen támiyinlep kelip atır. Awıl xojalıǵında ámelge asırılıp atırǵan tereń strukturalıq reforma -lar, óndiristiń texnikalıq qural -lanish hám mexanizatsiyalaw dárejesin artpaqtası hám de modernizaciyalaw processleri nátiyjesinde ekonomikada bánt bolǵanlar tarmaq quramında awıl xojalıǵınıń úlesi 2002 jıldaǵı 32, 6 procentten 2015 jılda 27, 0 procentke kemeydi.
Respublikamız agrar tarmaǵında ámelge asırılıp atırǵan túpkilikli ekonomikalıq reformalar hám strukturalıq ózgerisler nátiyjesinde ótken 2000-2015 jıllar aralıǵinda awıl xojalıǵı jalpı óniminiń ortasha jıllıq ósiw pátleri asıp barıw dinamikasına iye boldı. Atap aytqanda, bul kórsetkish 2000 jıldaǵı 103, 1 procentten, 2015 jılda 106, 8 procentkeshe asdı.
Mámleketimizde xizmet kórsetiw hám servis tarawı rawajlanıwına ǵárezsizliktiń dáslepki jıllarından baslap mámleket siyasatınıń ústin turatuǵın baǵdarı retinde qaralıp atır. Mámleketimizde xızmetler bazarı xızmetlerdiń jańa perspektivalı túrleri - turizm, bank, finans, qamsızlandırıw, informacion-kommunikaciya hám basqa xızmetlerdi rawajlandırıw esabınan rawajlanıwlasıp barıp atır.