Milliy iqtisodiyotda axborot tizimlar va texnologiyalar

Kliyent-server texnologiyasining asosiy tamoyili: 
4.7. Tarmoq resurslari va ulardan umumiy foydalanish 
Kompyuter tarmoqlari orqali ma’lumotlarni bir kompyuterdan 
ikkinchi kompyuterga jo‘natish mumkin bo‘ladi, demak resurslardan 
umumiy foydalanish mumkin bo‘ladi, masalan, printerlardan, 
modemlardan, ma’lumotlarni saqlash qurilmalari va boshqalar. 
Kompyuter tarmog‘ini tizim administratori boshqaradi va uning 
tomonidan foydalanuvchilarning resurslarga egalik qilish darajasi, 
ular bilan ishlash uchun parol va huquqlari belgilanadi.
Umumiy tarmoq resursi yoki tarmoq resursi – bu qurilma yoki 
axborotning bir qismi bo‘lib, ularga masofadan turib boshqa 
kompyuterdan ular bilan ishlash mumkinligidir. Misol sifatida 
umumiy disk, umumiy printer, umumiy fayllarni keltirsa bo‘ladi. 
Nazorat savollari 
1. Qaysi tamoyillar bo‘yicha kompyuter tarmoqlarini tasniflash 
mumkin? 
2. Kanallarni kommutatsiyasi bilan paketlarning kommutatsiyasi
nimasi bilan farqlanadi? 
3. Tarmoq topologiyasi deganda nimani tushunamiz? 
4. Tarmoq topologiyasi bilan arxitekturasining farqi nimada? 
5. WLAN – bu nima? 
Xost kompyuterda server 
dasturi ishlasa 
Foydalanuvchi kompyuterida 
kliyent dasturi ishlaydi 
Bazaviy dasturiy ta’minot –
TCP/IP 
protokoli 
bo‘yicha 
ma’lumotlarni uzatish va qabul 
muammosini yechimini ta’minlaydi. 
Amaliy dasturiy ta’minot – 
internet xizmatlarini ta’minlaydi. 
Bunday dasturlar server deyiladi. 
Server dasturlari har bir
xizmat 
uchun mavjud bo‘ladi, masalan, 
elektron pochta, www. 
Kliyent dasturi 
Foydalanuvchi kompyuterida 
elektron pochta, brauzer kabi 
xizmatlarini bajaradi 

---

113 
6. “O‘rama juftlik” qayerda ishlatiladi? 
7. Tarmoq protokolining vazifasini aytib bering. 
8. “Switch” qurilmasining vazifasi nimalardan iborat? 
9. TCP\IP protokollar stekining amaliy qatlamidagi protokollarni 
ko‘rsating?
10. Server va kliyent tushunchalariga ta’rif bering.
11. Tarmoq resursiga nimalar kiradi?