"mineral o‘Gʻitlar kimyoviy texnologiyasi"

1 – misol. Mis kuporosining 20 ^oS haroratda to‘yingan eritmasini hosil qilish uchun 50 g suv va 10,05 g SiSO₄ · 5N₂O sarf bo‘ldi. Ayni haroratdagi mis kuporosining foiz eruvchanligini hisoblang.
Yechish. Foiz eruvchanlikni foiz konsentratsiyadan farq qilishi uchun S¹% bilan belgilab, foiz konsentratsiyani topish formulasidan foydalanib hisoblaymiz, %:
S¹_m = m · 100 / m + m₁ = 10,05 · 100 / 50 + 10,05 = 16,7
Erish va gidratlanish issiqligi.
Har xil moddalarning erituvchida erishi issiqlik ajralishi yoki yutilishi bilan boradi.
Erish jarayonida ajralib chiqadigan issiqlik miqdoriga erishning issiqlik effekti deyiladi va u ΔN harfi bilan belgilanadi.
1 mol modda eriganda hosil bo‘lgan issiqlikka erish issiqligi deyiladi. Erish issiqligini quyidagi formula bilan hisoblash mumkin.


ΔN _e.i = q · M /m · 1000 kJ/molg‘ (1)

bu yerda, q – modda eriganda ajralib chiqadigan yoki yutiladigan issiqlik miqdori; m – erigan moddaning massasi; M – erigan moddaning molekulyar massasi;

Modda eriganda ajralib chiqadigan yoki yutiladigan issiqlik miqdorini quyidagi formuladan topish mumkin.
q = c · m1 · Δt (2)
bu yerda, s – eritmaning solishtirma issiqlik sig‘imi; m₁ – erituvchining massasi; Δt – haroratlar farqi.
Yuqoridagi (1) va (2) formulalarni bir biriga qo‘shib, quyidagini hosil qilamiz:
ΔN_e.i. = S · m₁ · Δt · M / m · 1000 kJ/molg‘
Mustaqil ishlash uchun misol va masalalar.

1. 
   0,3 mol sulfat kislota necha gramm bo‘ladi? Javob: 29,4 g
   
2. 
   Vodorodga nisbatan zichligi 22 ga teng bo‘lgan karbonat angidridning molekulyar massasini toping. Javob: 2,2.
   
3. 
   0,873 g gaz 83593,1 Pa bosimda va 39 ^oS haroratda 800 ml hajmni egallaydi. Shu gazning vodorodga nisbatan zichligini va molekulyar massasini hisoblab toping. Javob: 34 a.m.b.
   
4. 
   80 g suvda 4 g tuz eritildi. Eritmaning foiz konsentratsiyasini toping. Javob: 4,8%.
   
5. 
   20 g suvda 0,62 g etilenglyukolp S₂N₄(ON)₂ eritilgan. Eritmaning molyalp konsentratsiyaini toping.
   
6. 
   200 ml 0,1 M eritma tayyorlash uchun necha gramm o‘yuvchi kaliy kerakligini hisoblab toping. Javob: 1,12 g.
   
7. 
   6 l 0,3 n eritma tayyorlash uchun necha gramm SiSO₄ · 5N₂O olish kerak? Bu eritma qanday tayyorlanadi.
   
8. 
   Kalpsiy nitratning 0,3 n eritmasining titrini hisoblang.
   
9. 
   Kaliy xloridning 27% li eritmasidan va suvdan foydalanib, 17% li eritma tayyorlash uchun qancha eritma va qancha suv olib aralashtirish kerak? Javob: 10 massa qism suv.