"mineral o‘Gʻitlar kimyoviy texnologiyasi"

1- misol. Metanning havoga nisbatan zichligi 0,553 ga teng. Uning molekulyar massasini toping.
Yechish. Masalani M = 2 · d formuladan foydalanib yechamiz.
M_metan = 9 · 0,553 = 16,04
2. Gramm – molekulyar hajma asoslanib molekulyar massani topish. 1 molь gazning normal sharoitdagi hajmi 22,4 l, bu kattalik gazning g / molь (molyar) hajmi deyiladi.
2 – misol. 0,455 g azot (n.sh.) 0,365 l hajmni egallayda. Azotning molekulyar massasini toping.
Yechish. Har qanday gazning 1 mol (n.sh.) 22,4 l hajmni egallashini nazarda tutib, azoning g/ molь massasini topamiz.
0,365 l azot 0,455 g bo‘lsa, 22,4 l azot X g bo‘ladi


X = 22,4 · 0,455/ 0,365 = 28 g
Har qanday gazning g/moli son jihatdan uning molekulyar massasiga teng bo‘lganligi uchun, azotning molekulyar massasi ham 28 a.m.b. ga teng bo‘ladi.
3. Mendeleyev – Klapeyron tenglamasiga asoslanib, gazning molekulyar massasini topish
Gazning hajmi, bosimi va harorati orasidagi bog‘lanish, odatda Boyl Mariott va Gey – Lyussakning gazlarga oid qonunlarini birlashtiruvchi Klapeyron (gazlarning holati) tenglamasi bilan ifodalanadi.
RV =R_o · V_o · T/T_o

bu yerda, R – tajriba sharoitidagi bosim; V – tajriba sharoitidagi bosim; T_o – 0^oS dagi absolyut harorat (273 ^oK); T – t ^oS dagi absolyut harorat (273 + t ^oS); R_o – bosim (n.sh); V_o – hajm (n.sh).

Tenglamadagi R_o · V_o/T_o nisbatni Avogadro qonuniga ko‘ra D.I. Mendeleyev har qanday gazning bir moli uchun o‘zgarmas kattalik ekanligini topadi va R bilan belgilab, o‘zgarmas gaz doimiysi deb qabul qilishni taklif etdi.