Ministry of education and science of the republic of kazakhstan

НЛБ – да үш негізгі элемент бар: 
- «Нейро» бөлігі неврологияға қатысы бар – жүйке жүйесі біздің ақылымыз бен 
тәніміздің арасын байланыстырушы. 
- «Лингвистикалық» тілге қатысты – бір–бірімізге және өзімізге тілі арқылы 
әсер етуіміз. 
- «Бағдарлау» біздің ойларымыз бен әрекеттеріміздің қайталанатын бірізділігінің 
көмегімен өз мақсаттарымызға қол жеткізуіміз және біздің мінез – құлқымыз әкелетін 
нәтижелер. 
НЛБ-ның негізгі мақсаты өз мінез-құлқын терең тану және оны жүзеге асыру. 
НЛБ - қазіргі таңда төрт түрі қолданылуда: 
1. Психокоррекцияға техника жиынтығы. «Де-факто» көп таралған түрі, 
нарықтық заманда «НЛБ-практик», «НЛБ- мастер», «НЛБ-бизнес». Бұл техникалар 
психокоррекциялық дамыту болып табылады. 
2. Манипуляцияға тәсілдер жиынтығы. Семинарларда психокоррекциялық 
техникалар айла- амалдары, қысқа мерзімді мән беретін жағдайлар. Оның стратегиясы 

---

82
Materials of the international scientific-practical conference 
«YOUTH – DRIVING FORCE OF EDUCATION, SCIENCE AND SOCIETY» 
October 25-26, 2019 
қатынас сипатына жаман әсер етеді және мәселелер туғызады, алдымен өздері қорқа 
бастайды, бізді де басқарып кетпесе деген ой туындайды. 
3. Когнитивті психологияға бағыт. Моделдеу идеясымен байланысты, 
адамдардағы когнитивті стратегия, сол моделдерді пайдалана отырып, түрлі аймақтарда 
жетістікке жете білуі. 
4. НЛБ тәртіп аралық тілде бейнелеуі, әлеуметтік –экономикалық және 
гуманитарлы технология. Топтың ішкі және сыртқы мәнді жетістікке көтерілуі, топ 
ішінде ұзақ мерзімді қатынастың қалыптасуы[2].
НЛБ – бұл кемелдену жайлы өнер және ғылым, атақты адамдардың іс-әрекеттің 
әр аймағында өздерінің атақты нәтижелеріне қалай жеткендігінің зерттеу нәтижесі. Бұл 
коммуникативті шеберлікті өзінің жеке бастық және кәсіби тиімділігін жоғарлатқысы 
келетін әрбір адам меңгере алады. Сондықтан НЛБ-ны оқу-тәрбие үрдісінде 
қолдануымдағы мақсатым: 
• білім алушылардың ішкі және сыртқы коммуникацияда мәнділікті және 
ойлануын дамыту; 
• олармен келісімге келерде коммуникациялық дағдыларды қалыптастыру; 
• олардың өздеріне деген сенімдерін нығайтып, өзі туралы ойын дамытып, 
коммуникациялық іскерлікті жетілдіру, өзін сенімді сезіну үшін тұлғаны психологиялық 
күйге келтіру. 
Егер ақпарат үш негізгі қабылдау шарттарымен берілсе, назар аудару деңгейі 
жоғарырақ және қабылдау жақсырақ болады.Осыдан келіп коммуникацияның үш түрі 
бар:
1. визуальды (көрнекі-бейнелік байланыс орнату); 
2. аудиалды (есту, айту, жеткізу, дауыс ырғақтарымен байланыс орнату); 
3. кинестетикалық (жасап көрсету, қимыл-қозғалыспен байланыс орнату). 
Визуальды коммуникация түрлеріне телерадиохабарлардың бүкіл түрлері, 
сондай-ақ әртүрлі жастағы және әртүрлі әлеуметтік дәрежесі бар, басқа саяси 
көзқарастары немесекерісіншесаяси көзқарастарынан және көңіл-күйінен тәуелсіз 
әртүрлі аудитория алдыңдағы шығарылымдар жатады. Алайда визуальды 
коммуникацияның әртүрі дифференциальды айырмашылықтарын анықтайтын, осыдан 
шығатын визуальды коммуникация қатысушыларының психологиялық мәселелерінің 
спецификасын анықтайтын салыстырмалы анализді қажет етеді. 
Бұрын топпен жұмыс істеу тек мұғалімдер, лекторлар және телебағдарлама 
жүргізушілеріне ғана керек болатын. Енді бұл мемлекеттік қызметкерлердің, заңгерлер, 
менеджерлер, әртүрлі сауда және сақтандыру агенттіктерінің, психология, жарнама, 
бұқаралық ақпарат құралдарында және саясат салаларында жұмыс істейтін адамдар 
жұмысының ажырамас бөлігі. Тиімді коммуникация бойынша тренингтер қатардағы жай 
саудагердің ғана емес, кез-келген ұйымның жоғары басшысының кәсіптік оқуының 
бөлігі болып табылады. 
Аудиториямен жұмыстың коммуникативті дағдылары – тек қана тиісті «қызыл 
тіл» емес. Зерттеулер нәтижесіне келетін болсақ, сөйлеу мазмұны айналамыздағы 
адамдар қабылдауының жалпы «әсерінің» тек қана 10% құрайды. Әрине, материалдың 
қабылдануы оның қандай типте айтылғанымен байланысты. Егер бұл таза статистикалық 
ақпарат болса, оны берудің қызығырақ түрін табу қажет. Көптеген сандары бар кесте 
аудиторияны ұйықтатуға алып келеді. Дайын, жаңалығы бар материал болғанның өзінде, 
миға шабуыл жасап, жаңа идеялар табу өте пайдалы.
Қатысушының (участник) имиджі маңызды жайттар қатарына жатады. Егер адам 
танымайтын аудиторияға барса, отырған тыңдаушы аудиторияның 99% өмірде 
араласып, қатынас орнатпағандар. Сондықтан сөйлеушінің айтатын ақпаратынан бұрын 
имиджі мен сыртқы көрінісінқабылдайды. Ал киген киім, боянғаны (әйел адам болса), 
түрі т.б. талғаммен болмаса, онда тыңдаушылар маңызды жаңа ақпаратқа аса мән бермей 

---

83