"mintaqaviy iqtisodiyot" fanidan

2. 
Yashil iqtisodiyotning yagona taʼrifi mavjud boʼlmasa-da, u odamlarning 
farovonligini va ijtimoiy tengligini yaxshilaydigan, ekologik xatarlarni va atrof-
muhit 
resurslarining yetishmasligini sezilarli darajada kamaytiradigan va atrof-muhitni 
yomonlashtirmasdan barqaror rivojlanishga qaratilgan iqtisodiyot degan maʼnoni 
anglatadi. Avvalo "ishlab chiqarish"ni, yaʼni yalpi ichki mahsulotni (YaIM) yoki 
yalpi milliy daromadni (YaMM) oshirishni maqsad qilgan anʼanaviy iqtisodiyotdan 
farqli oʼlaroq, yashil iqtisodiyot uchta maqsadga erishishga yordam beradi: 
iqtisodiy, ekologik va ijtimoiy farovonlikni saqlashga va oshirishga. Yashil 
iqtisodiyot Barqaror rivojlanish maqsadlariga (BRM3) erishishda samarali vosita 
ham boʼlishi mumkin; BRMlarning koʼp yoʼnaltirilganligi sababli, quyida 
koʼrsatilgandek, yashil iqtisodiyot choralari koʼplab maqsadlarga kiritilish mumkin. 
Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishishda Yashil iqtisodiyotning hissasi. 
Jahon banki taʼkidlashicha, barqaror va iqlim jihatidan oqilona iqtisodiy 
oʼsish, BRMga erishish va yashil iqtisodiyotni amalga oshirishda Oʼzbekistonga 
taraqqiyot yolidagi noyob say-harakatlar yordam beradi. Mamlakat rahbariyatining 
Oʼzbekistonni 2030 yilga kelib sanoatlashgan yuqori daromadli mamlakatga 
aylantirishga tegishli qarashlari5 har tomonlama qoʼllab-quvvatlanmoqda, va 
narxlarni erkinlashtirish, yerga egalik qilish va qishloq xoʼjaligi sohalarida keng 
qamrovli islohotlar taklif qilingan boʼlib, ularning baʼzilari allaqachon amalga 
oshirilgan. Soʼnggi paytgacha asosan ichki yoʼnaltirilgan iqtisodiy model qayta 
koʼrib chiqildi va xususiy biznesni global va mintaqaviy qiymat zanjirlariga 
qoʼshilishini ragʼbatlantiradigan yangi siyosat joriy etilmoqda. Kambagʼallikning 
pasayish tendentsiyasi COVID-19gacha boʼlgan yalpi ichki mahsulotning oʼsishi, 
mikro va kichik biznes daromadlarining koʼpaishi, eng kam ish haqining muntazam 

---

17 
oshib borishi, pul oʼtkazmalari oqimlari va davlatning ijtimoiy himoya dasturlariga 
asoslangan. Inson kapitali nuqtai nazaridan, mamlakat samarali ish bilan taʼminlash 
imkoniyatlarini taklif qilish, iqtisodiy tashabbuslar va innovatsiyalarni 
ragʼbatlantirish hamda talabga binoan bilim va raqamli koʼnikmalarni shakllantirish 
orqali koʼp sonli yosh aholidan demografik dividend olishi mumkin. Va nihoyat, 
mamlakat tabiiy kapital bilan taʼminlangan, ayniqsa yer resurslari va moʼl-koʼl 
quyosh bilan. Turli xil milliy va tarmoq rejalaridagi siyosat, meyoriy va soliq 
boʼyicha yashil tashabbuslarning aksariyati amalga oshirilishini kutmoqda. Baʼzi 
harakatlar hali ham dastlabki bosqichda va koʼplab kerakli harakatlar hali 
kelishilmagan. Byudjet, qoidalar va standartlarni uygʼunlashtirish, samaradorlik va 
sinergiyani yaxshilash va barcha darajalarda bajarilishini taʼminlash uchun tarmoq 
siyosatlari yanada birlashtirilishi zarur (amaliy qadamlar va tarmoqlararo 
integratsiya boʼyicha takliflar ushbu hujjatda tavsiya etilgan va tavsiflangan 
Muvofiqlashtiruvchi organning ustuvor harakatlar roʼyxatida boʼlishi mumkin). 
Shuningdek, xususiy va davlat subʼektlarining moliyaviy, texnologik, boshqaruv va 
inson resurslarini tabiiy resurslarni saqlab qolish, ifloslanish va uglerod 
chiqindilarini kamaytirishga yoʼnaltirishi uchun qoʼshimcha imtiyozlar zarur. 
Sanoat tarmoqlari haqiqiy korporativ va ijtimoiy masʼuliyat, ekologik va ijtimoiy 
tamoyillar va boshqaruvni oʼzlashtirishga daʼvat etilishi kerak. 
3. Hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishga xos dolzarb masalalar, ekologik-
iqtisodiy muammolar, moliya-kredit tizimi va uni mintaqalarni innovatsion 
rivojlantirishdagi roli, mintaqalar iqtisodiyoti oʼzaro aloqalarining samarali 
mexanizmlari va iqtisodiy rivojlanishning mintaqaviy strategiyalarni ishlab chiqish 
masalalarini oʼrganish bilan shugʼullanadi. Hududlarni iqtisodiy rivojlantirishning 
eng muhim omillariga iqtisodiyotni diversifikatsiyalash va ixtisoslashtirishning 
optimal kombinatsiyasi va ustuvor yoʼnalishlarda innovatsiyalarni markazlashtirish 
kiradi. Hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishga xos doirasida quyidagi 
muammolar koʼrib chiqiladi: alohida mintaqalarning iqtisodiyoti; ular oʼrtasidagi 
iqtisodiy aloqalar; mintaqaviy tizimlar (milliy iqtisodiyot-oʼzaro taʼsir qiluvchi 

---

18 
hududlar tizimi sifatida); ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish; iqtisodiy 
hayotning mintaqaviy jihatlari; mintaqaviy boshqaruv tizimlarini modellashtirish; 
mintaqada 
iqtisodiy 
faoliyatn 
boshqarish 
mexanizmlari 
va 
usullarini 
takomillashtirish va boshqalar. Davlat hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish 
siyosatini olib borish orqali mintaqalarning oʼziga xosligi, ulardagi ijtimoiy-
iqtisodiy vaziyat, ularni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish, mintaqalararo integratsiya 
masalalari, muammoli mintaqalarni qoʼllab-quvvatlash, islohotlarni ayrim 
yoʼnalishlarini toʼgʼridan-toʼgʼri mintaqalarga oʼtkazish, turli mintaqalar va 
hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi oʼrtasidagi jiddiy farqlarni kamaytirish va 
tugatish masalalariga alohida eʼtibor beradi. Yangi Oʼzbekiston strategiyasida davlat 
boshqaruvini markazlashtirish amaliyotidan voz kechish zururligi, koʼpgina 
vakolatlarni markaziy davlat organlaridan hududiy organlariga oʼtkazish jarayonini 
davom ettirish kerakligini taʼkidlanadi. Hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish 
doirasida quyidagi muammolar oʼrganiladi: