Ómir qáwipsizligi páni haqqinda tu`sinik. (2 saat)

9-Tema: Ayrıqsa jaǵdaylarda puqaralıq qorǵanıw
1.AJMS kúshleri.
2.AJMS quralları
3.AJMS kúshleri hám qurallarınan paydalanıw tártibi.
O’zbekstan Respublikası Ministrler kabinetiniń 1997-jılı 23-dekabrinde qabıl etilgen «O’zbekstan Respublikası ayrıqsha jaǵdaylarda olardıń aldın alıw hám háreket etiw mámleket dizimi haqqında»ǵı 558- sanlı qararına muwapıq AJMS nıń hár bir dárejesi ayrıqsha jaǵdaylar aqıbetlerin saplastırıw kúshleri hám qurallarına iye bolıwı kerek.
AJMS kúshleri – ayrıqsha jaǵdaylarda xalıqtı hám aymaqlardı qorǵaw funktsiyasına iye bolǵan barlıq mámleket, awqamlıq, obekt quramları hám bólimlerdiń kompleksi bolıp esaplanadı.
AJMS tıń ayrıqsha jaǵdayların saplastırıw kúshi hám quralları tómendegilerden ibárat :
- Ayrıqsha jaǵdaylar ministrligine tuwrıdan – tuwrı hám de tez boysınıwshı respublika qánigelestirilgen bólimleri;
- Ministlikler hám mekemelerdińáskerlestirilgen hám de professional – qutqarıw hám avariya – tikleniw bólimleri;
- Awqamlıq hákimiyat organlarınıń (Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler keńesi, wálayatlar, qalalar hám raёnlar), ayrıqsha jaǵdaydalar ministrligi qutqarıw dizimleri;
-Obektlerdiń qánigelestirilgen dizimleri;
-aymaqlıq hám obektlerdiń ulıwmalıq hám arnawlı dúzilmeleri;
-Qızıl Yarım ay Jámiyetiniń kewilliler otryadları (kommandaları, gruppaları)
- Uatan qorǵawshılardıń kómeklesiwshi quramı.
Ayrıqsha jaǵdaylar ministrligine tuwrıdan-tuwrı boysınıwshı respublikaǵa arnalǵan bólimler professional qánigeler menen tolıqtırılǵan hám mámleketlik standartlarǵa juwap beriwshi arnawlı ásbaplar hám de qutqarıw úskeneleri menen támiyinlengen. Sonday-aq energiya deregi arnawlı kiyim baslardıńǵárezsiz derekleri jeterli dárejede suw, azıq-awqat hám de qıdırıw-qutqarıw hám basqa da keshiktirip bolmaytuǵın jumıslardı avtonom rejede keminde 72 saat ishinde támiyinlewdi esap-sanaq qılıp shıǵarılǵan shıǵın materiallarına iye bolǵan turaqlı tayarlıqtaǵı avariya – qutqarıw hám qıdırıw bólimlerin óz ishine aladı.
AJMS quralları – xalıqtı hám aymaqlardı ayrıqsha jaǵdaylardan qorǵaw ushın zárúr bolǵan finanslıq hám materiallıq resurslar kompleksi esaplanadı.
Ayrıqsha jaǵdaylar aqıbetlerin saplastırıw ushın finans-materiallıq resurslar rezervleri aldınan ayrıqsha jaǵdaylar júz bergende tezlik penen dıqqat itibarın tartıw maqsetinde jaratıladı. Finans hám material resurslar zapasların islep shıǵıw, olardan paydalanıw hám toltırıw tártibi O’zbekstan Respublikası Ministrler kabineti tárepinen belgilenedi.
- O’zbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń ayrıqsha jaǵdaylardı saplastırıwda rezervtegi finans fondı hám ayrıqsha jaǵdaylardı juwmaqlaw dawamında birinshi gezektegi jumıslardı ámelge asırıw ushın mámleket rezervi quramı esabınan toplanatuǵın materiallıq resurslar rezervi – respublika byudjeti qarjıları esabınan;
- mekeme finans hám materiallıq resurslar rezervi- ministrlikler hám mekemeler qarjıları esabınan;
- Jergilikli hákimiyat organlarınıń finans hám materiallıq resursları rezervi jergilikli byudjet qarjıları esabınan;
- Obektlerdiń finans hám materiallıq resursları rezervi – kárxanalar, basqarmalar hám shólkemlerdińóz qarjıları esabınan;
- Qızıl yarım ay jámiyetiniń tábiyiy apatshılıqlardan zıyan kórgen aymaqlarǵa járedem kórsetiw ushın birinshi gezekte kerekli bolǵan tovarlar zapasları hám rezerv sistemaları.
Ayrıqsha jaǵdaylardı saplastırıw ushın finans hám materiallıq resurslar rezervler nomenklaturası hám kólemleri olardı shólkemlestirilgen oǵan tárepinen belgilenedi.
AJMS kúsh hám qurallarınan paydalanıw tártibi. Ayrıqsha jaǵdaylarda aqıbetlerin saplastırıw ushın olar balansında turatuǵın avariya obektleri, ministrlikler hám mekemelerdiń, aymaǵında ayrıqsha jaǵdaylar júzege kelgen hákimliklerdiń kúshleri hám quralları menen asırıladı.