349
Nutqsiz kommunikatsiyada qo‘llanilayotgan vositalarning axborotni so‘z
bilan yetkazish maqsadlariga va mazmuniga muvofiqligi munosabat madaniyatini
tarkibiy qismlaridan hisoblanadi. Ayni paytda nutqsiz kommunikatsiya –
imo-
ishora, pantomimika, nutqning ohangdagi rang-barangligi kabilar asosida ham
rivojlanishi mumkin.
Ma'lumki, bo‘lajak o‘qituvchilar nazariy bilimlarni egallash bilan birga
amaliy malaka va ko‘nikmalarni ham egallashlari zarur. Demak, pedagogik,
psixologik bilimlar asosida o‘quvchilarning ilmiy bilim, malaka va ko‘nikmalarni
o‘zlashtirishini ta'minlash,
darsni loyihalashtirish, tarbiyaviy ishlarni
rejalashtirish, o‘quvchilarning individual, jamoa, sinfdan
va maktabdan tashqari
ishlarini tashkil qila olish, sport bilan shug‘ullanish, sayohat uyushtirish va ularga
rahbarlik qilish, ota-onalar, jamoatchilik o‘rtasida olib boriladigan tadbirlarga
rahbarlik qilish, va boshqa tarbiyaviy malaka hamda ko‘nikmalarni olib
borishlaridan iboratdir.
Bo‘lajak o‘qituvchilarda kommunikativ ko‘nikmalarni
shakllantirish va
rivojlantirish pedagoglik kasbiga tayyorgarlik ko‘ra boshlagan davrdan
boshlanadi.
O‘quvchilarning yangi o‘quv materialini tushunib va o‘zlashtirib olishlari
uchun o‘qituvchi nutqining takomillashganlik darajasi muhim ahamiyatga egadir.
Bolalar pedagogning nutqiy ma'lumotlariga sezgir bo‘ladir.
Nutq insonning
ongida paydo bo‘lgan fikrning nutq tovushlariga til yordamida ko‘chishi ekan, u
ta'sirli yoki
ta'sirsiz, grammatik jihatdan
to‘g‘ri yoki
noto‘g‘ri tuzilgan bo‘lishi
mumkin.
Pedagog bitta so‘zning o‘zini o‘quvchiga goho
buyruq, goho
iltimos, goho
nasihat va boshqa ma'no baxsh etgan xilda, turli ohangda
talaffuz eta bilishi
kerak. Kommunikatsiya jarayonida teskari aloqalar shakllanadi, ya'ni bola
hamsuhbatining yuzlaridagi ifodani o‘qishga, uning ohangida ma'qullash yoki
ma'qullamaslik alomatini payqashga, katta yoshdagi kishining so‘zlariga
ilova
350
bo‘ladigan va kuchaytiradigan qo‘l - barmoqlari va yuz - harakatining ma'nosini
tushunishga o‘rganadi.
Do'stlaringiz bilan baham: