Mámlеkеt hám j

birinshiden, olar konstituciyalıq huqıq temasın qurawshı ayırım tarawda júzege keledi;
ekinshiden, óz subyektlerınıń quramı menen ózgeshelikke iye;
úshinshiden, konstituciyalıq huqıq basqa huqıq tarawlarınan hàr qıylılıǵı, hàr túrli huqıqıy qatnasıqlardı óz ishine alǵanlıǵı menen ajıralıp turadı;
tórtinshiden, konstituciyalıq – huqıqıy qatnasıqlar kerisinshe jaǵdaylarda siyasiy qatnasıqlar hàm baylanıslardıń arnawlı yurisprudenciyalıq forması sıpatında maydanǵa shıǵadı;
besinshiden, konstituciyalıq – huqıqıy qatnasıqlar jàmiyetlik siyasiy hàm màmleket hàkimiyatı tarawındaǵı baylanıslardı tàrtipke salıwdıń huqıqıy tiykarın quraydı.
Konstituciyalıq huqıqıy qatnasıqlarda qatnasıwshı màmleketlik uyımlar, shólkemler, lawazımlı shaxslarda bir obyektke baylanıslı huqıq hàm minnetleme kelip shıǵadı. Mısalı: Ózbekstan Respublikası Konstituciyasınıń 84-statyası 8-9-bólimlerinde, «Ózbekstan Respublikası Prezidenti nızamdı óz qarsılıǵı menen Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisine qaytarıwǵa haqılı.
Eger nızam dáslepki qabıl qılınǵan redakciyasında Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisiniń Nızamshılıq palatası deputatları hám Senatı aǵzaları ulıwmalıq sanınıń keminde úshten eki bóleginen ibarat kópshiliginiń dawısı menen maqullansa, nızam Ózbekstan Respublikası Prezidenti tárepinen ón tórt kún ishinde qol qoyılıwı hám daǵazalanıwı kerek».
Konstituciyalıq huqıqıy qatnasıqlar materiallıq hàm processual qatnasıqlarǵa bólinedi. Materiallıq qatnasıqlarda huqıq hàm minnetlemelerdiń mazmunı óz kórinisin tabadı. Processual qatnasıqlar arqalı huqıqıy hàreketlerdi àmelge asırıwdıń tàrtibi anıqlanadı.
Konstituciyalıq huqıqıy qatnasıqlar wazıypası hàm maqsetine kóre huqıq ornatıwshı hàm huqıqtı qorǵawshı túrlerge ajıratıladı. Birinshi túrinde, huqıqıy qatnasıq qatnasıwshıları ıqtıyarlı túrde àmelge asıratuǵın huqıq hàm minnetlemeler túsiniledi. Ekinshi túrinde, belgili huqıqtan paydalanıw hàm minnetlemelerdi orınlaw arqalı konstituciyalıq huqıqıy normada belgilengen qaǵıydanı qorǵaw nàzerde tutıladı.
Konstituciyalıq huqıqıy qatnasıqlardıń subektleri dep, olardıń tàrepleri sıpatında usı qatnasıqlarda qatnasıwshılarǵa aytıladı. Hàr qanday huqıqıy qatnasıqlar huqıq hàm minnetleme orınlawshı, eń keminde eki subyektten quraladı.
Konstituciyalıq huqıqıy qatnasıqlardıń subyektleri tómendegilerden ibarat:
- Ózbekstan xalqı;
- milliy-màmleketlik dúzilisi menen baylanıslı bolǵan qatnasıqlarda qatnasıwshı milletler hàm elatlar;
- Qaraqalpaqstan Respublikası;
- Ózbekstan Respublikası màmleketlik uyımları: Ózbekstan Respublikasınıń nızam shıǵarıwshı hàkimiyatın àmelge asırıwshı Oliy Majlıs palataları, Ózbekstan Respublikası Prezidenti, Ministrler Kabineti, ministrlikler, màmleketlik komitetler, xalıq deputatları wàlayat, rayon, qala keńesleri, hàkimler;
- deputatlar hàm olardıń birlespeleri;
- Ózbekstan Republikası puqarası, shet el puqaraları hàm puqaralıǵı bolmaǵan shaxslar;
- jàmiyetlik birlespeler;
- puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımları.
Konstituciyalıq huqıqıy normalar menen tàrtipke salınatuǵın jàmiyetlik qatnasıqlar konstituciyalıq huqıqıy qatnasıqlardıń obyekti boladı.
Konstituciyalıq huqıqıy qatnasıqlardıń obyektleri tómendegi toparlarǵa bólinedi:
- màmleket aymaǵı;
- materiallıq baylıq;
- materiallıq bolmaǵan jeke màp-hújdan erkinligi, qàdir-qımbat;
- konstituciyalıq-huqıqıy qatnasıqlar subyektleriniń hàreketi de kóplegen huqıqıy qatnasıqlardıń obyekti boladı.
Konstituciyalıq huqıqıy qatnasıqlar yuridikalıq faktler (hádiyseler yáki háreketler) tiykarında júzege keledi, ózgeredi yáki biykar etiledi.

6.