Mobil radiorabiTƏ SİstemləRİ

MSC (Mobile Switching Center) - ÜİTŞ ilə sistemin mobil 
abonentləri arasında interfeysi təmin edən kommutatordur. O, 
hərəkətdə olan abonent terminallarının bir BSC - nin nəzarəti altında 
olan zonadan, digər BSC — nın zonasına verilməsini idarə edir. Bu 
MSC, GSM sistemi ilə eynidir. 
OMC (Operator Maitenance Center) - sistemin əsas 
idarəetmə moduludur. Onun vasitəsilə sistemin formalaşması, qəza 
hallarının idarə olunması, sistemin işi haqqında statistik məlumatlar 
və bir sıra digər idarəetmə funksiyaları yerinə yetirilir. 
SMS (Short Massage Service) - tekst məlumatlarının 
verilmə xidməti ilə əlaqədar bütün əməliyyatları yerinə yetirir. O, 
həm də abonent qurğusuna, həmin abonent üçün sistemdə mövcud 
olan nitq məlumatı (voise mail) haqqında mətn məlumatını verir. 
BSC - baza kontrollerinin əsas vəzifəsi, hərəkətdə olan 
abonent terminallarının bir saytdan o biri sayta (handover) 
verilməsini idarə etməkdir. Bir BSC 20 - yə qədər saytı təmin edə 
bilər. 
XCDR Transcoder audiosiqnalı VSELP formatından ÜİTŞ 
rəqəm fomatına çevirir. 
135
136 

---

M PS (M etro Packet Switch) - kommutator və paket 
duplikatorundan ibarətdir. О “dispatch” radio rejiminin səs 
paketlərini, DAP - a və əksinə idarəetmə informasiyasım verir. 
DAP (Dispatch Application Processor) - mobil radio (dispatch 
radio) rejimində abonentlərin bütün işləmə aspektlərinə cavabdehdir. 
Fərdi və qrup çağırışlarının idarəet­ məsini, siqnalizasiya və başqa 
funksiyaları yerinə yetirir. Abo­ nentlərin sayı çox olanda 4 DAP - 
dan ibarət olan klasterlər yaratmaq mümkündür. 
H LR (Home Location Register) / VLR (Visited location 
Register) - bu blokların hər ikisi, sistemin mobil tele­ fon rabitəsini 
təmin edən hissəsinə xidmət edir. HLR - də sis­ temdə qeyd olunan 
bütün terminallar haqqında informasiya saxlanılır. Eyni zamanda 
abonent qurğularının yerdəyişməsi haqqında məlumatları saxlayır və 
rouminqi icra etmək üçün sistemə lazım olan bütün informasiyaları 
verir. İDEN - də şan-vari rabitədə olduğu mənada rouminq yoxdur, 
çünki burada bu məqsəd üçün ÜİTŞ əvəzinə E l - ayrılmış kanalları 
istifadə olunur. 
İ370/r370 - səyyar terminalları çox fimksiyalı qurğular­ dır, 
onlar həm trankinq radiostansiyaları, həm də mobil telefon­ lar kimi 
işləyə bilirlər. Təkmilləşdirilmiş çoxfimksiyalı İ600 - terminalının 
ölçüləri və çəkisi azdır. Onun tərkibində modern vardır, bu modern 
kompüterdən məlumatın kommutasiya və paket rejimlərində 
verilməsinə imkan yaradır. Abonent termi­ nallarının avtomobil 
variantları M100 və M370 - dir. M 100 - yalnız “dispatch radio” 
rejimində işləyə bilir, M370 - isə tele­ 
fon dəstəyi ilə təchiz edilib və mobil telefon funksiyasım yerinə 
yetirir. 
Kommersiya sistemləri yaradılarkən, müxtəlif təşkilat və 
müəssisələrə xidmət göstərmək üçün sistemdə 10000 - ə qədər 
virtual şəbəkələr yaratmaq mümkündür ki, bunların hər birində 
65500-ə qədər abonent ola bilər (lazım gələn hallarda 255 qrupa 
birləşdirilmiş şəkildə). Bu zaman abonent qruplarından hər biri 
sistemin təmin etdiyi bütün rabitə zonasım istifadə edə bilir. İDEN 
texnologiyası SMR (Shared Mobile Radio) tipli sistemlərə aiddir, 
yəni kommersiya sistemlərinin yaradılmasına yönəlmişdir. Sistemin 
hər korporativ istifadəçisi üçün müəs­ sisənin “donanması” adlanan 
xüsusi şəbəkəsi yaradılır. Onun daxilində müxtəlif şöbələrə məxsus 
qruplar yaradıla bilər, eyni zamanda abonentin digər “donanmalara” 
müdaxiləsi tamamilə istisna olunur. “Donanmanın” üzvləri müxtəlif 
şəhərlərdə ola bilər, bir şəhərdən digərinə keçə bilər, buna 
baxmayaraq onlar həm qrup, həm də fərdi rabitə xidmətlərindən 
istifadə edə bilərlər. Nəticədə müəssisənin himayəsində xüsusi 
telekom­ munikasiya sistemi yaranmış olur. Rabitənin təşkilinin 
modul prinsipində, onun müxtəlif reallaşmasını əldə etmək olar. Mə­ 
sələn, başlanğıcda İDEN şəbəkəsi xalis trankinq sistemi kimi, sonra 
isə ehtiyac olduqda ona mobil telefon və mətn məlu­ matlarının 
ötürülmə imkanlarım da əlavə etmək mümkündür. İDEN şəbəkələri 
ABŞ-dan başqa, Kanadada, Braziliyada, Mek­ sikada, Argentinada, 
Yaponiyada, Sinqapurda, Çində, İsraildə və digər ölkələrdə də 
istifadə edilir. 
137 138

---

7.3.5. E D A C S standarth trankinq sistem ləri 
Rəqəm rabitəsinin təkmilləşdirilmiş sistemi olan EDACS