Modal so’zlar
!Ifodalanayotgan fikrga so’zlovchining munosabatini (ishonch, gumon, achinish kabi) bildirgan so’zlarga modal so’zlar deyiladi.
Modal so’zlar gap tarkibida boshqa so’zlardan vergul bilan ajratiladi.
Ishonch
|
albatta, shaksiz, shubhasiz, tabiiy.
|
Gumon
|
ehtimol, balki, chamasi, shekilli, chog’li, mazmuni, aftidan.
|
Tasdiq
|
darhaqiqat, haqiqatdan, to’g’risi, chindan ham.
|
Fikrni xulosalash
|
xullas, demak, umuman, alqissa.
|
Fikrning tartibi
|
avvalo, avvalambor, qolaversa, nihoyat.
|
Fikrning dalillanishi
|
masalan, jumladan, binobarin, inchunun, chunonchi.
|
Achinish
|
attang, afsus, afsuski.
|
Quvonch
|
xayriyat, shukur, shukurki.
|
Orzu istak
|
koshki, qaniydi.
|
Mavjudki, mavjud emaski
|
bor, yo’q.
|
Sof modal so’zlar
|
Vazifadosh modal so’zlar
|
!Faqat modal ma’no uchun xoslangan so’z sof modal so’zlardir:
|
!Boshqa turkumlarga xos vazifalarni bajarish bilan birga modal ma’noda ham qo’llanila oladigan so’zlar vazifadosh modal so’zlar deyiladi:
|
haqiqatdan
darhaqiqat
afsuski
attang
shekilli
avvalo
avvalambor
xullas
koshki
masalan
|
aftidan
chamasi
umuman
ehtimol
balki
taxminan
shubhasiz
Misol uchun:
Bo’ron bo’lishi ehtimol,qizim(ot so’z turkumi).
Ehtimol,bu onasidan yagona esdalik.(modal so’z)
Chamasi,hammasining og’zi tekkan ekan o’sha go’shtga(modal so’z)
Gulchehraning chamasi to’g’ri chiqadi.
|
Tasdiq va inkor so’zlar
Nutqimizda qo’llaniladigan ha,xo’p,mayli kabi so’zlar tasdiq so’zlar:yo’q,aslo,so’zlari esa inlor so’zlar sanaladi.Bunday soz’lar diologik nutqda –mi so’roq yuklamasi orqali ifodalangan so’roq gaplarning javobi bo’lib keladi.Masaln:
-Siz shu maktabda o’qiysizmi? -Ha -Bu sizning uyingizmi? -Yo’q
Taqlid so’zlar
Inson,hayvon va narsalarning tovushiga va holatiga taqlidni ifodalovchi so’zlar taqlid so’zlar deyiladi. Masalan: gup-gup, taq-taq.
Taqlid so’zlar nimaga taqlidni bildirishga ko’ra ikki xil bo’ladi.
1. Tovushga taqlid so’zlar. Narsalarning ovoziga taqlidni bildiruvchi so’zlar tovushga taqlid so’zlar hisoblanadi. Masalan: biliq-biliq, g’a-g’a(o’rdak ovoziga taqlid), dit-dit(mashina signaliga taqlid).
Do'stlaringiz bilan baham: |