Modda tabiatning suvli eritmada elektrolitik dissotsiyalanishga ta‘siri. Dissotsi­yalanish mexazmini

3-tajriba. Reaksiya paytida kuchsiz elektrolitlar, gaz va cho’kmalarning hosil bo’lishi. a) Uchta probirka olib, birinchisiga ammoniy karbonat, ikkinchisiga bariy xlrid, uchinchisiga esa kaliy xromat eritmasidan quying, birinchi probirka ustiga kalsiy xlorid, ikkinchi probirkaga kaliy sulfat, uchunchi probirkaga kumush nitrat eritmalaridan quying. Probirkalarda nima hosil bo’ladi? Reaksiya tenglamalarini molekulyar va ionli ko’rinishini yozing. Cho’kma hosil bo’lishini tushuntiring. b) Bir probirkaga ammoniy xlotir eritmasidan 1 ml va natriy gidroksid eritmasidan 1 ml quying.Bir oz qizdiring. Gaz ajralib chiqishiga e’tibor bering. Ajralayotgan gazni hidini biling. Reaksiya tenglamasini yozing. c) Bir probirkaga 1 ml natriy asetat eritmasidan quying, uning ustiga 2n li xlorid kislota eritmasidan 1ml quying. Sirka kislotaning hosil bo’lishini tushuntiring va tegishli reaksiya tenglamasini ioli molekulyar ko’rinishda yozing.


Ishning maqsadi: Suvning ionlari ko’paytmasi vodorod ko’rsatkich, indikatorlar tushunchalari bilan tanishish, xar xil tuzlarning gidrolizi va gidrolizlanish darajasiga ta’sir etuvchi faktorlar bilan tajribada tanishib chiqish.
Reaktivlar: Natriy xlorid (NaCI) rangsiz eritma, Na₂CO₃ natriy karbonat tuzi rangsiz eritmasi, H₂O-distillangan suv, shakar, AICI₃-alyuminiy xlorid(rangsiz eritma), natriy atsetat CH₃COONa (rangsiz eritma), indikator- fenolftalein (rangsiz eritma), lakmus eritmasi (siyox rang erima), ZnCI₂-rux xlorid tuzi (rangsiz eritma), FeC1₃-temir xlorid (qizg’ish qo’ng’ir rangli eritma), vismut nitrat tuzi Vi(NO₃)₃ pushti rangli eritma, rangsiz eritma.
Asbob uskunalar: Menzurka, stakanlar, shisha tayoqcha, probirka, spirt lampasi.
Tajriba-1. Gidroliz jarayonida muxit pH ning o’zgarishi.
To’rta probirka olib, ulardan biriga 2-3 ml 0,5 n NaCl ikkinchisiga 2-3 ml 0,5 n Na₂CO₃, uchinchisiga 2-3 ml 0,5 n Al₂(SO₄)₃ yoki AlCl₃ eritmalaridan va to’rtinchisiga taqqoslash uchun 2-3 ml disstirlangan suv quying. Probirkalarning xar qaysiga 1 ml lakmusning neytral eritmasidan qo’shib, yaxshilab chayqatib arashatiring. Suv solingan probirkadagi lakmus rangining o’zgarishiga qarab xar bir tuz eritmasining reaktsiya muhitini aniqlang.
Tekshirilgan tuzlarning qaysilari gidrolizlanadi? Gidrolizlanish reaktsiyalarining molekulyar va ionli tenglamalarini yozing xamda qaysi tipdagi gidrolizlanishlar sodir bo’lishini ayting.