Moddalarni xavfsizroq joyga olish kerak va y o n g ‘inni o ‘chirish uchun

---

moddalarni xavfsizroq joyga olish kerak va y o n g ‘inni o ‘chirish uchun 
quyidagi choralami ko'rm oq zarur:
a) yonayotgan suyuqlikning ustini asbest qog'ozi yoki katta mato 
bilan berkitish, yoki qum sepish kerak;
b) yonayotgan fosforni nam qum yoki suv bilan o'chirish kerak.
27 Inson ustidagi kiyim yonayotganda katta matoga. xalatga yoki 
paltoga o'rab o'chirish kerak.
28 Agar elektr simian yonayotgan bo'lsa, tezda elektr toki 
rubilnikini 
o'chirish 
kerak 
va 
yong'inni 
laboratoriyada 
bor 
imkoniyatlardan foydalanib o'chirish kerak (qum. suv. asbest).
2.1. Birinchi meditsina yordamini ko‘rsatish qoidalari
1
kuyganda (gorelka alangasida yoki issiq jism ta'sirida) kuygan 
joyni kaliy permanganatning konsentiiangan eritmasi bilan namlash 
kerak. Kuygan joyni kaliy pennanganatning kristallari bilan q o 'n g 'ir 
rang hosil b o lg u n ch a ishqalasaham bo'ladi. Kuyganga qarshi suyuqlik 
bilan (aptechkadan ) paxtani namlab kuygan joyga qo'yish ham mumkin 
va tezda shifokorga murojaat qilish kerak. Kuchli kuyganda darhol 
shifokorga murojaat qilish kerak.
2
Vodorod sulfid, xlor. brotn bug'lari, azot oksidlari, is gazi bilan 
zaharlanganda jarohatlangan kishini tezda ochiq havoga olib chiqish va 
shifokorga murojaat qilish kerak.
3 Agar yuzga yoki q o ‘lgakislotasachrasa, darhol suv bilan so'ngra 
ichimlik sodasining suyultirilgan eritmasi bilan yuvish kerak. Ishqov 
to'kilganda esa silliqligi yo qolguncha suv bilan. so'ngra 
2
% li sirka 
kislotasining eritmasi bilan yuvish kerak.
3. KIM YOVIY IDISHLAR
Shisha idishlarga qo'yiladigan asosiy talab ulaming kimyoviy va 
termik bavqarorligidir. Kimyoviy barqarorlik-shishaning ishqor, kislota 
va boshqa m oddalaming entm alarini paichalash ta ’siriga qarshi tura 
olish xossasidir. Teririik barqarorlik-idishning temperaturaning tez
о ‘ zgari shiga chi daml iligidi r.
Eng yaxshi shisha pireks hisoblanadi. U kimyoviy va termik 
barqarorlikka ega. uning kengayish koeffitsienti kichik. Pireks 
shishasida 80% kremniy (IV) oksidi bor. Uning erish temperaturasi
8

---

620°C. Bundan yuqori temperaturalarda tajriba olib borish uchun kvars 
shishasidan yasalgan idishlardan foydalaniladi. Kvars shisha tarkibida 
99,95% kremniy (IV) oksid bo‘lib 1650 °C da eriydi.
Laboratoriya idishlari asosan TU (termik barqaror), XU-1 va XU-
2 
(kimyoviy barqaror) markali shishalardan tayyorlanadi.
2-15 rasmlarda laboratoriya amaliyotida qoMIaniladigan shisha 
idishlar keltirilgan.
Oddiy va kalibrovka qilingan probirkalar (2-rasm) oz miqdordagi 
reaktivlar bilan ishlashda qo‘llaniladi. Reaktivning egallagan hajmi 
probirka hajmining yarm idan ortmasligi kerak.