Modul. Fanga kirish. Texnologik jarayonlarni boshqarishda hisoblash texnikasining roli

2.5.2-rasm. Pyezoelektrik manometr sxemasi. 
Sig‘imli datchiklar 
Bir taktli induktiv datchik kichik burchak va chiziqli mehanik siljishlarni (3;5 
mmgacha) о‘lchashga va uni о‘zgaruvchan elektr signaliga о‘zgartirishga 
mo’ljallangan. 
Induktiv datchik induktivligi magnitо‘tgazgich (yakor) ni biron bir detail 
siljiganda induktivligi о‘zgaradigan elektromagnit drosseldan iborat. Rasmda 
tekis parallel havo bо‘shligli (1) oddiy reversiv bо‘lmagan induktiv datchik 
sxemasi keltirilgan. Bu yerda о‘zak 1 va yakor 3 shihtalangan magnit yumshoq 
materialdan yasalgan; 2 – mis chо‘lgam. Chastota f= 50 Gs. 

---

34 
2.6.3-rasm. Induktiv datchik sxemasi. 
Induktiv datchik statir xarakteristikasi: 1 - ideal (salt yurish); 2- haqiqiy 
(yuklama) 
 
 

---

35 
6 – MA’RUZA : BINAR VA RAQAMLI DATCHIKLAR. HOLAT 
DATCHIKLARI. TO’SIQLI DATCHIKLAR 
Raqam-analogli o’zgartirgichlar. 
Raqam-analog o‘zgartkichlari raqamli kod ko‘rinishdagi signalni unga 
proporsional bo‘lgan tok yoki kuchlanishga aylantirishda xizmat qiladi. Ular 
teleo‘lchash tizimlaridagi raqam ko‘rinishidagi axbarotni analog signalga o‘zgartirib 
ushbu signalni maxsus asboblarga uzatadi, yoki raqamli EХM lar va analog 
elementlar orasida aloqani amalga oshiradi.
RAO’ larning ish prinsipi kirish raqam razryadlariga proporsional bo‘lgan 
analog signallarni qo‘shishcha asoslangan. RAU da analog chiqish signali U chiq 
kirish raqam signali bilan quyidagicha bog‘langan
bu yerda Uet — etalon kuchlanish S — ma‘lum miqdorda ikkilamchi razryadlar-dan 
iborat
bu yerda a1 a2 an- 1 yoki 0 qabul qiluvchi ikkilamchi razryadlarni 
koeffitsiyentlari, n — ikkilamchi razryadlarning umumiy soni. ai=1 bo‘lganda S 
ning qiymati 1 ga yaqinlashib undan 2-n farq qiladi. 
RAO’ ning ish prinsipini ko‘rib chiqamiz (1-rasm). Bu yerda razryad I1,I2 ... 
In toklari vazn rezistorlar yordamida tekshiriladi. Sxemadan ko‘rinib turibdiki katta 
razryaddan kichik razryadga o‘tgan sari tok miqdori 2 barobar kamayadi, chunki har 
bir katta razryadning rezistori keyingi kichik razryadning rezistorining qarshiligiga 
nisbatan 2 baro-bar katta. Raqamli boshqarish sxema RBS — hisobla-gich yoki 
rezistr bo‘lib uning signallari ikkilamchi razryadlarga mos ravishda kontaktsiz 
kalitlarning SA1, SA2 ... San xolatlarini topshiradi shunda kalitlarning holati mos 
razryadlarning qiymatlariga bog‘liq. Kalitning har biri vazn rezistorini operatsion 
kuchaytirgichning inventori kirishi yoki nol shinasi bilan bog‘lab turibdi. Shunday 
qilib kucha-ytirgichning kirishiga kirish signallari ai=1 bo‘lgan razryadlarning 
umumiy toki uzatiladi. 

---

36