Модуль. ҚУймакорлик 19-мавзу. Қуймакорлик асослари. Қуйма олиш усуллари. Модел комплекти. Қуйиш системаси. Қўлда қолип тайёрлаш. Шиббалаш усуллари

Киришиш ғоваклиги – бенуқсон; майда пуфакчалар-бўшликлар (расм. 2.7.б ва расм. 2.8). Солидус ҳарорати яқинида кристаллар бир-бирларини ичида ўсади (бир бирини ичига кириб кетади).



22.8-расм. Қуймадаги нуқсонлар.

Бундай хужрачаларга ташкарисида суюқ кираолмайди. Натижада кичкина киришиш рокавинаси 1 ҳосил бўлади. Буларнинг бирқанчаси тупланиб говакликни ҳосил қилади.

Ликвация – эритмани кимёвий таркибини қуймани ҳар хил қисмларида ҳар хиллиги. Бунга сабаб, қотишма компонентларининг қаттиқ ва суюқ фазодаҳар хил эрувчанлигидир. Ликватсия уз навбатида механик хоссаларни ҳар хилликка олиб келади.
Иссиқ дарз кетиш. Кристаллар чегаралари буйлаб суюқ фазонинг бўлиши қуймада ёриқларни ёки йўлуқликни («надрв») пайдо бўлишга олиб келади (киришиш натижасида) 4.9-расм. Қотишмани иссиқ дарз кетишга мойиллиги уни табиатиға ва эритмани қуйишдан олдинги ҳолатиға боғлик. Эритмада қўшимчалар ва металл эмас қўшимчаларнинг мавжудлиги кристалланиш ҳарорат интервалини кенгайтиради, қайсики, иссиқ дарз кетиши эхтимолини катталаштиради.

22.9-расм. Қуймадаги дарзларнинг кўриниши.

Термик кучланиш. Қуйма деворлари бўйича ҳароратни бир хил эмас максималланиши натижасида пайдо бўлади. Қуймани массали – катта – савлатли қисмида чўзилиш; нисбатан юпкасида қисилувчи кучланиш бўлади.
Совуқ дарзлар – қуйма эластик деформатсия доирасида бўлганда пайдо бўлади; ҳарорат солидус чизиғидан анча пастда. Совуқ дарзлар кўпинча мураккаб формадаги юпқа деворли қуймаларда учрайди. Зарарли қўшимчалар совуқ дарз кетиш хавфини оширади. Совуқ дарз кетишини олдини олиш учун қуйидагиларни бажариш керак:
- барча кўндаланг кесимда бир текис совишни таъминлаш.
- мураккаб қуймалар олишда юқори пластикли қотишмаларни ишлатиш.
Қийшайиш. Қуйма кучланишлар таъсирида форма ва ўлчамларини ўзгариши. Қуйма қанча узун бўлса, формаси мураккаб, қуйма деворлари юпқалашса, қийшайиш эҳтимоли ортади. Қийшайиш нотўғри совитиш натижасида чақирилади. Буларни олдлини олиш усулларидан бири – бикрлик қовурғаларини қўллаш.