Molekula tuzilishi va kimyoviy bog‘lanish. Kimyoviy bog‘lanish tushunchasi. Atomlardagi elektronlar joylanishi orqali kimyoviy bog‘lanishni xarakterlash. Kimyoviy bog‘lanish turlari, kovalent bog‘lanish va uning hosil bo‘lish nazariyalari

rkat/ran	Koordinatsion soni
Kristall tuzilishi
0-0,115 0,115-0,225 0,225-0,414 0,414-0,732 0,732-1,0	2 3 4 6 8	gantel uchburchakli tetraedr oktaedr kub

Kristall NaCℓ yoki CsCℓ holida yakka-yakka mavjud bo’lmasdan, o’zaro birlashgan juda ko’p ionlardan tashkil topgan gigant molekulalar Na_nCℓ_m yoki Cs_nCℓ_m holida mavjud bo’ladi.
Birikuvchi atomlarning elektromanfiyligi bilan ular hosil qilgan bog’ning ionlilik xususiyati orasida quyidagicha bog’lanish mavjud:
Bog’ning ion tabiati

EMA-EMB	Ionlilik xususiyati %	EMA-EMB	Ionlilik xususiyati %
0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6	1 4 9 15 22 30 39 47	1,8 2,0 2,2 2,4 2,6 2,8 3,0 3,2	55 63 70 76 82 86 89 92

Molekula tarkibini tashkil etuvchi ionlarning o’zaro ta’sirlashuvi natijasida dipol moment paydo bo’ladi (yuzaga keladi) natijada ionlar qutblangan holatga o’tadi.
Ionlarda paydo bo’lgan dipol momenti zaryadlarni hosil qilgan maydon kuchlanishiga to’g’ri proporsional bo’ladi:
α-qutblanuvchanlik, E- maydon kuchlanganligi.
Ion bog’lanishli birikmalarda ionlarning biri ikkinchisi ta’sirida qutblanadi.
Demak, qutblanish va qutblovchilik hodisalari bir vaqtda amalga oshadi.
Ionlarning qutblanishi ulardagi elektron qobig’ining tuzilishi , ion zaryadi va radiusi bilan bog’liq.
Elektron tuzilishi bir xil bo’lgan ionlarning hajmi va manfiy zaryad kattaligi ortib borishi bilan qutblanish kuchayib boradi. Temperatura ortishi bilan ham qutblanish kuchayadi.
Elektron konfiguratsiyasi bir xil bo’lgan izoelektronli ionlarda manfiy zaryad qiymati ortgan sari α ning qiymati ham keskin ortib boradi.
Umuman olganda, anionlar uchun qutblanish, kationlar uchun esa qutblovchilik xossalari xarakterlidir.
Kationlarning qutblovchilik xossasining o’lchovi sifatida zaryad zichligi tushunchasi ishlatiladi:

Ion	Zaryadi	Radiusi, nm	Zaryad zichligi (zaryad/radius)	Qutblovchilik xossasi
Li^+	+1	0,06	16,7
Na^+	+1	0,095	10,5
K^+	+1	0,133	7,5
Rb^+	+1	0,148	6,8
Cs^+	+1	0,169	5,9

Quyida ba’zi ionlarda qutblanish va qutblash xossalarining ular radiuslari va zaryadlarining o’zgarishi orasidagi bog’lanish keltirilgan:

Bir xil zaryadli ionlarning qutblanuvchanligi ion radiusi ortishi bilan ortadi. Masalan; F^- - < I^- yoki Li⁺ < Na⁺ < K⁺ < Rb⁺ +

O^-2 > F^- > Ne > Na; Cℓ^- > Ar > K⁺ qatorlarida qutblanuvchanlik kamayadi.
Inert gazlar kabi elektron tuzilish namoyon qilmaydigan ionlarning qutblanuvchanlik xossasi shunday elektron tuzilish hosil qiladigan ionlarning qutblovchilik xossasidan kuchli bo’ladi. Masalan; Ag⁺ va Cu⁺ ionlarining qutblovchilik ta’siri (kuchi) K⁺ va Ca⁺² larinikidan kuchli.