Moliya” fanidan O’quv-uslubiy majmua

10-mavzu. Davlat Byudjeti xarajatlari
Davlat Byudjeti xarajatlarining davlat funksiyalari bilan bog`liqligi. Byudjet xarajatlarining tarkibi va tuzilishi. Byudjetning iqtisodiy maqsadlardagi xarajatlari. Iqtisodiyotni modemizatsiyalash sharoitida Byudjet xarajatlari tarkibining o`zgarishi. Byudjetning ijtimoiy sohalami saqlash va aholini ijtimoiy muhofaza qilish xarajatlari. Byudjetning davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarini saqlash xarajatlari, ulami qisqartirish masalalari. Davlat Byudjetining mamlakat mudofaa tizimini saqlash va rivojlantirish bilan bog`liq xarajatlari, bu sohadagi islohotlar.
masala.
Ma’lumki, 2018 y. yalpi milliy mahsulot (YaIM) joriy narxlarda 3624,0 mlrd DM, 2010 yilgi o‘zgarmas narxlarda 3101,4 mlrd DMni tashkil qilgan. YaMM deflyatorini aniqlang.
Yechim. 2018 y. YaMM deflyatori quyidagiga teng bo‘ladi:
3624,0: 3101,4 = 1,17.
11.Byudjet jarayoni

Byudjet jarayoni to`g`risida tushuncha. Byudjet jarayoni bosqichlari: Byudjet loyihasini tuzish, ko`rib chiqish va tasdiqlash, Byudjetni ijro etish, Byudjet ijrosi yuzasidan hisobotlami tuzish va tasdiqlash, Byudjet jarayonining barcha bosqichlarini nazorat qilish. Byudjetni ko`rib chiqish va tasdiqlash, uni amalga oshimvchi organlaming vakolatlari va vazifalari. Tasdiqlangan Byudjetning Byudjet mablag`larini oluvchilarga etkazilishi. Byudjetni ijro etish, uning vazifalari, Byudjet ijrosini ta`minlovchi organlar. Byudjetning g`azna ijrosi to`g`risida tushuncha, uni ta`minlovchi organlar, ular faoliyatining o`ziga xos xususiyatlari. Byudjet ijrosi yuzasidan hisobotlar tuzish, ulami ko`rib chiqish va tasdiqlash. Byudjet jarayoni bosqichlarini nazorat qilish, nazoratning asosiy vazifalari. Byudjet nazorati organlari, ulaming huquq va majburiyatlari, Byudjet mablag`laridan maqsadga muvofiq foydalanishda Byudjet nazoratining ahamiyati.

masala.
Yil davomida oylik inflyatsiya darajasi 3%ga teng. Yil davomidagi inflyatsiya darajasini aniqlash talab qilinadi.
1) yil davomida inflyatsiya indeksini aniqlaymiz:
In = (1 + r_n)ⁿ = (1 + 0,03)¹² = 1,47;
2) yil davomida inflyatsiya darajasi quyidagiga teng bo‘ladi:
r = In - 1 = 1,47 - 1 = 0,47 = 47%.