“moliya” fanidan O’quv-uslubiy qo'llanma bilim sohalari

3. O‘sib kelayotgan biznes: tashqi moliyalashtirishga bo‘lgan ehtiyoj 
Endi bizga ma’lumki, agar 20x4 yilda “XYZ” korporatsiyasining sotuvlari 
hajmi 20%ga oshsa, kompaniya biror tashqi manbalardan yana 190,1 mln. so‘m 
miqdorida qo‘shimcha mablag‘ qidirishiga to‘g‘ri keladi. Amalda bu muammoni 
hal etishning quyidagi uchta yo‘li bor: 
1. Firmaning 
qisqa 
muddatli 
qarzlarini 
oshirish 
(14.3-jadvaldagi 
ma’lumotlarga asoslangan vaziyat); 
- olinadigan hisob varaqlari
(debitorlik qarzlari) 
40,0 
48,0 
57,6 
69,1 
82,9 
- tovar-moddiy zahiralar 
50,0 
60,0 
72,0 
86,4 
103,7 
- asosiy vositalar 
500,0 
600,0 
720,0 
864,0 1036,8 
Majburiyatlar
300,0 
407,4 
540,2 
703,6 
904,0 
sh.j., to‘lovlar uchun hisob varaqlar 
(kreditorlik qarzlari) 
30,0 
36,0 
43,2 
51,8 
62,2 
- qisqa muddatli majburiyatlar 
120,0 
221,4 
346,9 
501,7 
691,8 
- uzoq muddatli majburiyatlar 
150,0 
150,0 
150,0 
150,0 
150,0 
Aksiyadorlik kapitali (xususiy kapital) 
300,0 
312,0 
323,9 
333,2 
340,1 

---

115 
2. Firmaning uzoq muddatli qarzlarini oshirish; 
3. Yangi aksiyalar emissiyasi orqali. 
Endi tashqi manbalardan qo‘shimcha moliyalashtirish summasi sotuvlar 
hajmi oshishi sur’atiga qanchalik bog‘liq ekanligini ko‘rib chiqamiz.
Bunday bog‘liq (sezuvchan, ta’sirchan)likni tahlil qilish usullaridan biri 
oldingi bo‘limda bayon etilgan tartib (jarayon) sotuv hajmlari o‘sishi sur’atlarining 
turli ko‘rsatkichlaridan foydalangan holda takrorlani-shidir. Bu vazifani bajarish 
juda oson. Buning uchun maxsus kompyuter dasturida elektron jadval modeli 
tuziladi. Namunani “Prentice-Hall”
78
nashriyotining ma’lumotlar Web-saytida 
topish mumkin. Bog‘liq (sezuvchan, ta’sirchan)likning tahlil qilish natijalarini 1-
rasmda ko‘rish mumkin.