15.5- rasm. Amortizatsiyalash jarajoni To’lovlar o’zgarmas bo’lsa ham to’lovlarning turli qiymatlari asosiy summa
va foizlar tomon boradi. Har bir to’lov orqali asosiy to’lovga yaqinlashib boriladi.
Natijada foiz to’lovlari to’lovlar hisobiga kamayib, o’sib boruvchi asosiy summani
kamaytirib boradi. 15-4 rasm amortizatsiyalash jarayonini ifodalaydi.
Masalan, firma texnika sotib olmoqchi. Buni amalga oshirish uchun 4 yil
davomida yil ohirida teng miqdordagi to’lovlar orqali to’lanib boriladigan $6000
qarz oldi va 15% foiz stavka qarz beruvchiga qolgan qarz summasidan to’lab
boriladi. Yillik to’lovlarning qancha miqdori qarzning to’loviga bog’liq ekanligini
aniqlash uchun biz (4) tenglamadan foydalanamiz va PMT, yillik annuitetni
hisoblaymiz. Bu holatda bizga PV, r va n lar ma’lum. PV annuitetning joriy
qiymati bo’lib, $6000 ga teng, r yillik foiz stavka 15%ga teng va n, davrlar soni
eng kamida 4 yil. PMT olinadigan annuitet (firma tomonidan to’lanib qarz
beruvchi oladigan summa) har yil ohirida amalga oshiriladi, noma’lum.
Ma’lumotlarni (5-4) tenglamaga qo’yish orqali biz quyidagiga ega bo’lamiz:
$6000 = PMT [
]
= PMT (2.85498)
$2101.59 = PMT
4 yilda asosiy summa va foiz to’lovlarini to’lab berish uchun yillik to’lovlar
2101.59 dollarga teng bo’lishi kerak. 15.1- jadvalda eng kam xatoliklar bilan foiz
va asosiy summaning kamayib borishi qarzning amortizatsiya jadvali
135
deyiladiko’rishingiz mumkinki, asosiy to’lovga nisbatan foiz to’lovlari qarz
kamayishi bilan kamayib boradi.
15.1- jadval.
4 yilda to’lanadigan 15% li $6000 amortizatsiyalangan qarzning to’lanishi Yil
Annuitet
Annuitetga
nisbatan foiz
nisbati*
Annuitetning
asosiy summani
to’lashdagi
nisbati*
Annuitet
to’lovlaridan
so’ng qarz
balansi
