Moliya fanidan r e f e r a t

To’rtinchi tur xalqaro tashkilotlar - xalqaro ilmiy laboratoriyalar, institutlar, ittifoqlar, yaxlit va 
sohalar assotsiatsiyalari, ma'lum ilmiy sohalar bo‘yicha byurolar.
Ular mamlakatlarni, milliy ilmiy tashkilotlarni, assotsiyatsiyalarni, ilmiy tadqiqotlar bilan 
shug‘ullanayotgan alohida olimlarni birlashtiradi va ular faoliyatini muvofiqlashtiradi. Ushbu 
tashkilotlar yillik ulushli badallar, konferentsiyalarda ishtirok etuvchilarni ro‘yxatga olish 
badallari, yuridik va jismoniy shaxslarning xayriya mablag‘lari, davriy ilmiy nashrlardan 
1
O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi maʼlumotlari; O‘zbekiston Respublikasining 
Statistik axborotnomasi, 2017 yil. Toshkent 2018.

---

daromadlar hisobidan tashkil etiladigan byudjetlar hisobidan moliyalashtiriladilar. Mazkur 
tashkilotlarga misol qilib, milliy va qo‘shma dasturlar bo‘yicha ishlaydigan Kuchli magnit
maydonlari va past harorat bo‘yicha xalqaro fond, Xalqaro matematik markaz va boshqalarni 
ko‘rsatish mumkin.
Beshinchi tur xalqaro tashkilotlar faoliyatining ma'lum sohalariga ko‘maklashish va tadbirlarni 
moliyalashtirish uchun mablag‘larni yig‘ish bilan shug‘ullanadilar. Masalan, Yovvoyi tabiat 
xalqaro fondi - davlat, jamoat tashkilotlari va xususiy shaxslardan yovvoyi xayvonlar va tabiatni 
qo‘riqlash uchun mablag‘larni yig‘uvchi nodavlat tashkilotdir. Ushbu tashkilot boshqa 
tashkilotlar bilan hamkorlikda ma'lum tadbirlarni moliyalashtiradi. Fond o‘zining nashriga ega 
bo‘lib, uni sotishdan olinadigan daromadlar fond byudjetining daromad manbalaridan biri 
hisoblanadi. "Olimpiya birdamligi" fondi rivojlanayotgan mamlakatlarning milliy olimpiya 
qo‘mitalariga moliyaviy yordam ko‘rsatish uchun tuzilgan. Mazkur fond milliy olimpiya 
qo‘mitalarining badallari, xususiy kompaniya, firmalar va xususiy shaxslarning xayriyalari, 
Xalqaro olimpiya qo‘mitasining investitsion va nashriyotchilik faoliyati natijasida olingan 
daromadlar hisobidan shakllantiriladi. Fondga olimpiya o‘yinlarini televizion yoritishdan olingan 
daromadlaming 1/3 kelib tushadi (ma'lumki, olimpiya o‘yinlarini televizion yoritishdan olingan 
daromadlar mos ravishda Xalqaro olimpiya qo‘mitasi, "Olimpiya birdamligi" fondi va olimpiya 
sport turlari bo‘yicha Xalqaro federatsiya o‘rtasida taqsimlanadi). Fondning byudjeti har yili 
tasdiqlanadi. Asosiy tadbirlarni amalga oshirish bo‘yicha hududlarga yo‘naltiriladigan 
mablag‘lar xarajatlarning 75-85 foizini tashkil etadi. Ushbu tadbirlarga: yig‘inlar o‘tkazish, 
hakamlar majlisini o‘tkazish, sport buyumlarini sotib olish, Milliy olimpiya qo‘mitalariga 
moliyaviy yordamlar ko‘rsatish va boshqalarni kiritish mumkin. Boshqa mablag‘lar 
nashriyotchilik faoliyatiga va joriy xarajatlarni moliyalashtirishga yo‘naltiriladi.
Yuqorida ko‘rib o‘tilgan fondlarni tarkibiy tuzilishi, maqsadi, vazifalarini yanada chuqurroq 
o‘rganish maqsadida, birinchi tur fondlar - moliya-kredit tashkilotlariga mansub, XVF haqida 
ma'lumotlar keltiriladi.