Innovatsiyalar tarixida (moliyaviy va boshqa istalgan sohalarda) biror-bir potensial iqtisodiy foydali g‘oyani ishlab chiqishda ko‘pincha birinchi bo‘lgan firma bundan katta foyda olmasligi holati takrorlanib turadi. Bu kredit kartochkalariga nisbatan ham adolatli (tegishli)dir. Xalqaro sayohatlarga kredit kartochkasini ishlatishni taklif qilgan birinchi kompaniya Ikkinchi jahon urushi tugashidan so‘ng darhol asos solingan Diners Club bo‘lgan. Ushbu firmaning muvaffaqiyati boshqa ikki kompaniyani, bular American Express i Carte Blanche edi, kredit kartoch-kalaridan foydalanishning o‘xshash dasturlarini taklif qilishga undadi. - Innovatsiyalar tarixida (moliyaviy va boshqa istalgan sohalarda) biror-bir potensial iqtisodiy foydali g‘oyani ishlab chiqishda ko‘pincha birinchi bo‘lgan firma bundan katta foyda olmasligi holati takrorlanib turadi. Bu kredit kartochkalariga nisbatan ham adolatli (tegishli)dir. Xalqaro sayohatlarga kredit kartochkasini ishlatishni taklif qilgan birinchi kompaniya Ikkinchi jahon urushi tugashidan so‘ng darhol asos solingan Diners Club bo‘lgan. Ushbu firmaning muvaffaqiyati boshqa ikki kompaniyani, bular American Express i Carte Blanche edi, kredit kartoch-kalaridan foydalanishning o‘xshash dasturlarini taklif qilishga undadi.
- Kredit kartochkalaridan foydalanish bo‘yicha xizmatlarni taklif qiluvchi firmalar, kartochkalarni qo‘llagan holda tovarlar sotishni amalda qo‘llayotgan chakana savdogarlar to‘layotgan komission shaklida (qoidaga ko‘ra, xarid narxidan ma’lum bir foiz), shuningdek, bu kartochka egalariga kreditdan foydalanganlik uchun to‘lanadigan foiz shaklida foyda oladilar (hisobdagi qoldiq bo‘yicha). Bunday firmalarning katta xarajatini operatsiyalarning o‘tkazilishiga sarflangan xarajatlar, kartochkalarning o‘g‘irlanishi va ularning egalari o‘z majburiyatlarini qoplash qobiliyatiga ega emasliklari natijasida ko‘rilgan ziyonlar tashkil etadi.
- Tarixdan ma’lumki, 1958 yildan 1966 yilga qadar, ya’ni 8 yil davo-mida Bank of America Kaliforniya shtatining kredit kartochkalari bozorida yakka o‘zi hukmronlik qilgan edi. 1961 yildan 1966 yilga qadar bu biznes unga juda katta foyda olib kelgan. Biroq, bu umrbod davom etishi mumkin emasdi49. 1966 yil boshlarida Bank of Americaning kredit kartochkalari bilan ishlash bo‘yicha boshqaruv personali ularning raqobatchilari: Kali-forniyaning 4 ta yirik banki hamkorlikda bu biznesga kirish niyatida ekanliklari to‘g‘risida tez-tez eshitadigan bo‘ldi. O‘zlarining umumiy dasturini ular Master Charge deb nomlamoqchi bo‘lishdi. Bungacha Nyu-york banki: First National City Bank of New-York (bizning kunlarda Citibank nomi bilan mashhur) transport xarajatlarini va ko‘ngil ochish sohasidagi xarajatlarni to‘lash uchun foydalaniladigan kartochkalarning savdosi bilan shug‘ullanadigan Carte Blanche firmasini sotib olish to‘g‘risida so‘zlashuv olib borayotganligi haqidagi keskin xabarlar ham tarqalgan edi. Bu bitim First National Cityga ko‘p sonli savdogarlar va mijozlarni olib kelishi kerak edi. Buning natijasida esa bank umumdavlat miqyosida ishlashni boshlar edi (shu kungacha biror-bir bank bu bilan maqtana olmagan edi), va shunday qilib, Bank of Americaning yana bir jiddiy raqobatchisiga aylanishi mumkin edi. Ayni paytda boshqa banklar Bank of Americaning o‘z dasturini Kaliforniyaning tashqarisiga ham kengaytirmoqchi ekanligi to‘g‘risida tez-tez eshitadigan bo‘lishdi. Bir necha yillik nisbatan jim-jitlikdan so‘ng bank sanoati bo‘lish ehtimoli bo‘lgan hujumlar va potensial ishtirokchilar, kredit kartochkalari to‘g‘risidagi turli xil shov-shuvlar bilan portladi. Buyuk Depressiyadan so‘ng amalda birinchi bo‘lib banklar birbirlari bilan ochiqdan-ochiq raqobatlashish mumkinligi to‘g‘risida o‘ylay boshlashdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
