Монография Яяш£Ш к 'iirlih \ назар хдкимов инсон экологияси монография


Download 7.13 Mb.
Pdf ko'rish
bet35/45
Sana20.11.2023
Hajmi7.13 Mb.
#1789990
TuriМонография
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   45
Bog'liq
Инсон экологияси

йил 23 декабрь
193


сиёсий кучга айланди. Аммо тан олиш керак, Х,аракаг вакиллари 
парламент куйи палатасига квота асосида кирити-лиши унинг 
фаол ва ташаббускор булиб ишлашини муайян даражада 
сусайтирмокда. Барча сиёсий кучлар учун тенг шароит яратиш 
ва парламент куйи палатасидан Экологик хдракат вакиллари 
учун махсус урин ажратишдан воз кечиш вак,ти келди, деб 
уйлайман. Бу узгариш сиёсий майдонда соглом рак;обатни 
кучайтиради ва Экологик харакатнинг алодида сиёсий куч 
сифатида мустахдамланишига хизмат к^лади”.139 Натижада
2018 йилда олиб борилган ташкилий ишлар туфайли, 
мамлакатимизда экологик партияни шакллан-тириш жараёни 
амалга оширилди ташкил этилди, 2019 йилнинг 8 январь куни 
Узбекистон Экологик партияси таъсис съезди булиб утди.
Таъкидлаш лозимки, к;атогонлик даврида атроф-мущт 
х;олатига эътиборсиз муносабатда булиш, табиий ресурс- 
лардан меъёрдан ортик; фойдаланиш ва экологик талабларни 
менсимаслик Орол денгизи куриши, чулланиш, ер ва сув 
ресурсларининг таназзули, усимлик ва х;айвонот дунёси 
генофондининг ёмонлашуви, биологик хилмахилликнинг ignc- 
кдриши, куп микдордаги саноат, маиший ва бопща чикдн- 
диларнинг досил булиши каби датор глобал ва мингак;авий 
экологик муаммоларни пайдо булишига олиб келди. Лекин 
вужудга келган экологик хатарларни баргараф этишнинг илмий 
асосланган ечимлари топилмади. Ушбу муаммолар минтак,ада 
икдим узгариши содир булаётган шароитларда янада якдолрок, 
ва кучлирок, намоён булмокда. Х,озирги кунда мамлакатимиз ва 
мантаца халкдари учун х,ам атроф-мущтни мух,офаза р л и ш ва 
уни согломлаштириш масалаларини янада долзарб к^либ 
цуймокда.
Мамлакатда давлат ва жамият курилиши содасида амалга 
оширилаётган ислох;отлар натижасида ва Узбекистон экологик 
х;аракати томонидан тупланган тажрибалар асосида янги 
сиёсий партияни ташкил этиш зарурати вужудга келди. Янги
139 Узбекистон Республикаси Президентининг Олий Мажлисга мурожаатномаси.
Халц сузи, 
2 0 1

йил 23 декабрь
194


гарак^иёт боащчида, экологик сиёсий иартиянинг асосий 
эьтибори атроф-мух,итни мух,офаза к,илищ мамлакат х;ар бир 
фук;аросининг умумий инш булишига к;аратилади. Таъкидлаш 
лозимки, дозирги даврда хорижий давлатлар амалиётида 
экология сох;асидаги сиёсий партиялар фуцаролик жамиятида 
мухдм уринга эга. Жумладан, дунёда 100 га ящш давлатлар да 
экологик партиялар фаолият олиб боради.140 Бозор ик;тисо- 
диёти чукурлашуви шароитида экологик партиялар мамлакат- 
лар сиёсий майдонининг тенг хукукди аъзоси сифатида 
вакиллик органларида уз уринларга эгадир. Мамлакатда 
барцарор ривожланиш мацсадларига эришиш, ах;оли учун кулай 
экологик шароит яратиш ва ноёб табиатни сацлашга 
жамиятнинг барча кучларини сафарбар кдлиш, худудий ва 
махаллий экологик ва фук;аролар соглигини мух;офаза кд\иш, 
шахснинг маданий савиясини оширишга йуналтирилган 
дастурларини и шла б чиканы зарурдир. Шунингдек, жамиятда 
ах,олининг экологик маданияги даражасини кутариш, ёшларда 
миллий гурур, Ватанга ва ватанимиз табиатга хурмат, уни асраш 
ва келгуси авлодларга етказиш хцссини шакллантириш лозим. 
Экологик партия аъзолари, х;озирги даврда ёшларни табиат 
ресурсларидан фойдаланишга эздгиёткорона муноса-батда 
булнш ру^ида тарбиялаш ишларига муносиб хцсса к,ушиш, 
атроф-мущтни мох,офаза кцлишга йуналтирилган халкаро 
хдмкорликни ривожлантиришга царатилган, илмий асосланган 
таклифлар, тавсиялар ишлаб чик,иши мак;садга мувофиь;.
Фук;аролик жамиятининг ривожланиш жараёнида, яъни 
“эркин фук;аролик жамиятини барпо этиш, инсон хукуц ва 
эркинликларини хцмоя кдлиш борасида амалга ошираётган 
исло^отларимизда нодавлат нотижорат ташкилотларининг 
урни ва роли бекдёс эканини алохдда таъкидлаш жоиз.”
Экология сохдсига мансуб халкаро дамкорлик алок;алари 
инсон маънавий дунёсига бевосита таъсир утказадиган 
жщатларининг тобора кенгайиб бораётганлиги, инсон :хукук, ва
140 Узбекистан Экологик партия си таъсис съезди булиб утди. 08.01.2019. 
h ttp ://ek o lo g .u z/
195


эркинликларига яратилаётган худудий, ижтимоий, ицтисодий 
имкониятлар мавжудлигидан далолат беради. Демократик 
ислох;отлар натижасида мамлакатимизда нодавлат нотижорат 
ташкилоти фаолияти ривожланди. “Х,озирги кунда юртимизда 
9 минг дан ортик; нодавлат нотижорат ташкилоти мавжуд, 29та 
халдаро ва хорижий нохукумат ташкилот-ларининг филиал ва 
ваколатхоналари фаолият юритмодда. 2017 йилда “Нуроний” 
жамгармаси, Узбекистон ёшлар иттифоди, Узбекистон фермер, 
дехдон хужаликлари ва томорда ер эгалари кенгаши, Савдо- 
саноат палатаси, узини узи бошдариш органлари фаолиятини 
мувофидлаштириш буйича Республика кенгаши каби нодавлат 
нотижорат ташкилотлари фаолиятини такомиллаштириш, 
уларни дуллаб-дувватлашга даратилган алох^да Фармон ва 
дарорлар дабул дилинди.”141 Демократик ислодотларнинг 
жадаллашуви, 
нодавлат 
нотижорат 
ташкилотларининг 
мамлакаг 
маданий 
даётида 
ва 
халдаро 
маданий 
муносабатлардаги 
ролининг 
ошиб 
бориши, 
уларнинг 
фаолиятига давлат ташкилотлари томонидан эътиборни 
кучайтиришни тадозо дилади. Шунинг учун х;ам, давлат 
радбарининг таклифига биноан, “ушбу ижтимоий тузилмалар 
билан амалий мулодотни йулга дуйиш мадсадида Узбекистон 
Республикаси Президенти хузурида Фударолик жамиятини 
ривожлантириш буйича маслах;ат кенгашини тузиш мадсадга 
мувофид, деб топилди”.142
Нодавлат нотижорат ташкилотилар даторидан урин олган 
138 миллий маданий марказ, Узбекистон хорижий мамлакат- 
лар билан дустлик ва маданий-маърифий алодалар жамиятлари 
кенгаши, 
шунингдек, 
34 
дустлик 
жамияти 
фаолияти 
Узбекистондаги барча миллатлар ва элатларнинг тарихи, 
маданияти, маънавий дадриятлари, анъана хдмда урф- 
одатларини асраш ва дар томонлама ривожлантириш, миллат- 
лараро муносабатларни уйгунлаштириш, экологик хавфсиз-
141 Узбекистон республикаси Президенти Шавкат М ирзиёевнинг Олий Мажлисга 
мурожаатномаси. Халц сузи, 23 декабрь 2017 йил.
142 Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат М ирзиёевнинг Олий Мажлисга 
мурожаатномаси. Халк; сузи, 23 декабрь 2017 йил.
196


ликни таъминлашда, инсон учун муътадил экологик шароигни 
вужудга 
келтиришда 
жамият 
ва 
давлатни 
барк;арор 
ривожлантиришда мущм урин тутади. Улар «халд дипло- 
матияси» механизмидан фаол фойдаланган х;олда тинч ва 
фаровон здаётни асраш, хорижий мамлакатлар билан дустона 
муносабатлар ва маданий-маърифий алок;аларни ривожлан- 
тириш, чет элдаги х,амюртлар билан я р н ва узаро манфаатли 
муносабатларни йулга куйишга салмодли xjicca кушмодда. 
Бугунги кунда мамлакатимиз таълим муассасаларида ук,иш 
7 тилда олиб борилмокда. Теле-радио курсатув ва эшиттириш- 
лар 12 тилда эфирга узатилмокда, газета ва журналлар 10 дан 
ортид тилда чоп этилмокда.
2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривож- 
лантиришнинг бешта устувор йуналипш буйича Х,аракатлар 
стратегиясининг к;абул дилиниши ва амалга оширилиши мудим 
ахдмият касб этди.143 Биз яшаётган бугунги даврнинг узи 
давлагимиз мустакдллиги ва суверенигетини мусгахдамлаш, 
мамлакат атрофида хавфсизлик, бардарорлик ва щ и н душни- 
чилик мущтини яратишга даратилган пухга уйланган, узаро 
манфаатли ва амалий сиёсатни юритиш, шунингдек, ах;оли, 
айницса, ёшлар онгида инсонпарварлик к;адриятларини, турли 
миллат вакиллари уртасида узаро х,амжи^атликни янада 
мустахдамлаш, бу борада амалга оишрилаётган ишларни сифат 
жщатидан янги босщтага кутаришни так,озо этмокда.
Экология содасидаги алоцалар, инсон экологиясининг 
турли жих,атларига оид муносабатлар ривожида, инсон 
тафаккурига, табиий ресурслардан самарали фойдаланишга 
дойр миллий ва умиминсоний дадриятларни сингдиришда ва 
“Жамиятимиз х;аётида демократик принципларни мустахдам- 
лашда оммавий ахборот воситалари музщм ва таъсирчан омил 
хдсобланади. Бугунги кунда юртимизда 1 минг 500 дан зиёд 
оммавий ахборот воситаси фаолият курсатмодда. Улар мулк
141УЗбекистон Республикаси Президентининг Фармони. Узбекистон
Республикасини янада ривожлантиришнинг 2017 - 2021 йилларга мулжалланган
х;аракатлар стратегиясини тасдицлаш х;акида. Халк; сузи, 2017 йил 8 феврал.
197


шакли, 
йуналиши, 
ахборот узатиш воситаларига 
кури
п  1 4 4
турличадир .
Экологияга оид алок,аларнинг янги боадячга кутарили- 
шида мустакдел давлатлар миллий радио ва телекомпаниялари 
уртасидаги ижодий алок;алар мущм ахдмият касб этади. Lily 
мак,садда, 2019 йил 27 май куни Москвада Узбекистон Миллий 
телерадиокомпанияси ва Россия давлат телерадиокомпанияси 
уртасида узаро х,амкорлик битими имзоланди. Х,ужжатга кура, 
икки томонлама дамкорлик доирасида Узбекистон ва Россия- 
нинг сиёсий, идтисодий, ижтимоий ва маданий хдётидаги 
долзарб масалалар кенг ва холисона ёригиб борилади. 
Шунингдек, телерадиокомпанияларнинг икки мамлакат худу- 
дида утказиладиган турли фестиваллар, конгресслар, форумлар 
ва бошк,а тадбирларда иштирок этиши кузда тутилган. 145 
Имзоланган хужжатнинг мущ м амалий адамияти шундан 
иборатки, мамлакатларимиз орасидаги узаро хдмкорлик янги 
босцичга кирганлиги шароитида, х;ар иккала давлат олиб 
бораётган тинчликсеварлик таищи сиёсати, маданий, таълим, 
айникса, олий таълим, фан, илмий ахборотлар алмашуви, 
кадрлар малакасини ошириш, экологияга дойр ахборотлар 
алмашуви сох;асидаги х;амкорлик алокдларининг тобора 
кенгайиб бораётганлигини ёритиш зарурияти вужудга келди.
Телевидение курсатувларида, радио эшиттиришларда, 
газеталар сах^фасида эълон кдлинган мак,олаларда ислом ва 
христиан, умуман, турли динларга эътицод к^лувчи миллат 
вакиллари бир оила аъзоларидек ахдл ва хдмфикр булиб 
яшаётганлигига, атроф-мущт, флора ва фаунани сак^ашга 
алох^да ургу берилмокда. Багрикенглик узбек халцининг 
азалий к,адрияти фук,аролик жамияти ривожланиши шарои­
тида х;ам уз исботини топмоеда. Таъкидлаш лозимки, 
мамлакатимизда “фаолият олиб бораётган мусулмонлар, 
христианлар, католиклар, яхудийлар, корейс нротестантлари,
144 Узбекистон Республикаси Президента Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга 
мурожаатномаси. Халк сузи, 23 декабрь 2017 йил.
145 Узбекистон ва Россия давлат телерадиокомпаниялари з^амкорлик келишувини 
имзолади. 27.05.2019 4880 kun.uz / Узбекистон.
198


ирман апостол чсркови вакиллари, умуман, барча дин вакил- 
ларига уз эътщ оди эркинлигидан фойдаланиши, ибодатини 
дмалга ошириши учун х;амма шароит яратиб берилган”.146
Жах;он таращдиётига муносиб здисса кушаётган халкдар 
ичида экологнк маданиятн билан бири биригаж удаящ н булган 
халкдар ичига узбек ва тожик миллати киради. Иккала к;ушни 
халк; бошк,а тилларда сузлашсада, куп асрлик умумий тарих, 
маданий-маънавий муштараклик элларни, дилларни богловчи 
мущм омил булиб келган. Хусусан, узбек ва тожик 
халкдарининг ухшаш урф-одатлари, санъати, маданий муло- 
цоти шаклларини топиш, ютукдар билан алмашишга имкон 
бсрган. Шунингдек, икки кдрдош халц к,ушпи булиб яшаган- 
лиги учун, ер, сув ресурсларидан х;амкорликда фойдаланиб 
келган.
Янги ривожланиш боск,ичида х,ам бу каби анъаналар давом 
этмокда. Узбекистонда Тожикистон маданияти кунлари утка- 
зилгани узаро х,амкорлик алок;аларини янги боск,ичга кутарил- 
ганлигидан далолат беради. Мазкур фестиваль санъат, мада- 
ният дамда экология содасидаги хдмкорликни фаоллаштириш, 
халкдаримиз уртасидаги дустлик ва х,амжих,атликни мустах,- 
камлашга хизмат цилади. Хар иккала мамлакаг радбарларининг 
учрашув ва мулок;отлари узаро ишончга асосланган ижтимоий- 
ицтисодий алокдларни мазмунан бойитиб, ижодий муваффа- 
кдятларни рагбатлантириш, айник;са, сув ресурсларидан фой- 
даланишга алоэдида эътибор берилмокда. Узбекистон Респуб­
ликаси Президенти Афгонистон буйича "Тинчлик жараёни, 
хавфсизлик содасида хдмкорлик ва минтак;авий шериклик” 
мавзусида утказилган халдаро конференцияда 2018 йил 27 
мартда сузлаган нупднда таъкидлайдики, “Амударё биз учун 
дамиша тириклик манбаи булиб келган, аммо одамларнинг 
эркин х;аракат к,илишига, савдо алок;аларини як;индан ривож- 
лантиришга, илм фан сох,асидаги ютукдар билан уртокда-
14* ЮлдашеваТ, Днний багрикенглик — халк,имизга хос фазилат. Халд сузи, 
13 Февраль 2018
1 9 9


шишга ва бир-бирини маданий жи^агдан бойигишга х;еч цлчон 
туск^нлик кдлмайди”.147
Узбекистоннинг янги таракдиёт боск,ичида давлат радбари 
томонидан илгари 
сурилган 
бешта ижобий ташаббус, 
ёшларнинг ислох;отлардаги фаоллигини оширишда, ижтимоий, 
ик;тисодий муаммолар ечимида, миллатлараро муносабатлар на 
маданий алок,аларни кенгайтиришда, экологик муаммоларни 
х,ал кдлишда устувор адамият касб этмокда. Беш ижобий 
ташаббус шахе маънавий ва ахлощш дунёсининг жамият 
таракдиёти учун зарур булган, барк;арор миллий ривожла- 
нишга ундайдиган, пировард натижада устувор, инновацион
илмий асосланган янги гоялар билан бойитди. Ушбу илмий 
асосланган, илгор фикр тарихий таракдаётни, фук;аролик 
жамияти ривожини янги погонага олиб чик^шини таъмин- 
ловчи омил ^исобланади. Шунингдек, беш ижобий ташаббус 
мазмунида мамлакатнинг устувор ривожланишини таъмин- 
лаётган, даракатлар стратегияси концепцияси мазмунида 
ижодий ривожлантирилди. Узбекистон радбари жамият 
аъзоларининг ижтимоий, маънавий-маърифий содалардаги 
фаолиятини, яратувчанлик ишларини, жамият тарацк^ётни 
янги погонага олиб чик;ишга йуналтирилган дастурни эьлон 
кдлди. Шунингдек, беш ташаббусда билдирилган концептуал 
фикрларни амалиётга жорий кдлишни жадаллаштириш, 
ислодотлар кесимида инсон факторининг амалий, назарий 
адамияти х^ссобга олиниб, фук,аролик жамиятини ривожлан- 
гириш жараёнини такомиллаштириш масалалари илгари 
сурилди.

Download 7.13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   45




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling