Moylar va maxsus suyuqliklar

Deemulsiya xossasi - suvni ajratib chiqarish qobiliyati 
 
TBN  xarakteristikasi  (umumiy  miqdoriy  son)  yoki  ishqoriy  qo’shimachalar 
miqdori.  Dizel  moyi  uchun  juda  ahamiyatli,  chunki  dizel  yonilg’isi  tarkibida 
oltingugurt  mavjud;  yonishda  va  suv  bilan  reakstiyaga  kirishganda  oltingugurt 
kislotasini xosil qiladi; u esa kuchli korrozion ta’sirga ega. 
 
 
4.3.2.3. API bo’yicha motor moylarining klassifikastiyasi 
 
SAE bo’yicha klassifikastiya motor moylarining faqat qovushqoqlik – harorat 
xossalariga taaluqli va moyning boshka ekspluatastion xosslari bo’yicha ma’lumot 
bermaydi. 
Motor  moylarining  ishlash  sharoitlari  va  espluatastiya  xosslarining  darajalari 
bo’yicha  birinchi  klassifikastiyasi  1947  yilda  Amerika  neft  instituti  (API) 

---

49 
 
tomonidan  tavsiya  qilingan.  ¡shandan  beri  bu  klassifikastiya  ko’p  marotaba 
o’zgardi  va  to’ldirilib  borildi,  lekin  motor  moylarining  ikki  kategoriyaga  ajratish 
prinstipi  saqlanib  qolindi.  «S»  (Service)  kategoriyasiga  yengil  avtomobillar, 
mikroavtobuslar,  pikaplarning  4  taktli  benzinli  dvigatellari  uchun  moylar  kiradi, 
«S»  (Commercial)  kategoriyasiga  esa  avtotransport,  yo’l  qurilish  texnikasi  va 
qishloq,  xo’jalik  mashinalarining  dizellari  uchun  muljallangan  moylar  kiradi. 
Benzilli  dvigatellar  va  dizellarni  moylash  uchun  qo’llanilishi  mumkin  bo’lgan 
moylar universal moylar deb ataladi. 
API  buyicha  motor  moylari  ekspluatastion  xossalarining  darajalari  «S»  yoki 
«S»  xarflaridan  keyingi  birinchi  harflarning  (lotin  alifbosidagi)  ortish  tartibi  bilan 
belgilanadi  hamda  ishlatilish  sohasi  ko’rsatiladi.  Shu  paytgacha  Sirvice 
kategoriyasi  10  ta  klass  (SA,  SB,  SC,  SD,  SE,  SF,  SG,  SH,  SJ,  SL),  Commercial 
kategoriyasi esa 11 ta klass (SA, SV, SS, CD, CDII, SE, CF-4, CF-2, CG-4, CH-4) 
kiritilgan.  Klasslar  belgilanishdagi  raqamlar:  CDII,  CF-4,  CF-2,  CG-4  va  CH-4 
ushbu  klassdagi  moylarning  2  taktli  va  4  taktli  dizellarda  ishlatish  haqida 
ko’shimcha  ma’lumot  beradi.  Universal  moylarni  belgilashda  ikkilangan 
markirovkadan  foydalanishadi.  Masalan,  SG/CD,  CH-4/SJ  va  x.k.  guruhlari 
moylari  ham  benzinli  dvigatellarda  va  ham  dizellarda  ishlatilishi  mumkin. 
Kategoriyalar joylashishi ketma-ketligi dvigatellarda  va  ham dizellarda  ishlatilishi 
mumkin.  Kategoriyalar  joylashishi  ketma-ketiligi  dvigatellarda  u  yoki  bu  turdagi 
moylar qo’llanilishi ustuvorligini ko’rsatadi. 
 
10-jadval  
Dizellar uchun moylar klassifikastiyasi 
 xossalarining yaxshilanishi  
SA 
SV 
SS 
CD 
CDII 
SE 
CF 
CF-4  CF-2  CG-4  CH-4 
Bekor qilingan 
Amalda 
 
11-jadval 
Benzinli dvigatellar 
 xossalarining yaxshilanishi  
SA 
SB 
SC 
SD 
SE 
SF 
SG 
SH 
SF 
SL 
Bekor qilingan 
Amalda 
 
Eskirgan  klasslar  zarurat  qolmaganligi  sababidan  API  klassifikastiyasidan 
o’chirilgan. Hozirgi paytda API klassifikastiyasida «S» kategoriyali uch klass (SH, 
SJ va SL)  va  «S» kategoriyali besh klass (CF, CF-4, CG-4  va SN-4)  mavjud (12-
jadval). 
 
 
 
 
 
 

---

50 
 
12-jadval