Yonilg‘ining turlari
___________________________ 7.1-jadval
Fizik
Yonilg‘ilar
holati
Tabiiy
Sun’iy
Suyuq
Neft
Benzin, kerosin, dizel yonilg‘isi, mazut, spirt,
benzol, smola (toshko‘mirdan, torfdan,
slanetsdan olinadigan)
Gazsimon
Tabiiy va neft bilan
chiqadigan
Generator gazi, suv gazi, yorituvchi gaz, koks
gazi, domna gazlari, neftni qayta ishlashdagi
gazlar va boshqalar
Qattiq
Ko‘mir qazilmalari,
yonuvchi slanetslar,
torf, o ‘tin
Toshko‘mir koksi, g‘ishtsimon holatga va
chang holatidagi yoqilg‘ilar, o ‘tin va
boshqalar
Hozirgi zamon traktor va avtomobillarida, asosan, suyuq yonil-
g‘ilar ishlatiladi. Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, suyuq yonilg‘ilarni
olishning eng asosiy xomashyosi neft hisoblanadi. Neft uglerod
bilan vodorodning har xil murakkab bo‘lgan birikmalaridan iborat.
Uning tarkibida 83...87% uglerod; 11... 14% vodorod; 0,1... 1,2%
kislorod; 0,02...1,7% azot; 0,01...5,5% oltingugurt bo‘ladi. Uning
zichligi 0,75... 1,3 g/sm3 dan iborat.
Suyuq yonilg‘ilar neftni to‘g‘ridan to‘g‘ri haydash yoki
kimyoviy usul, ya’ni kreking-uslub orqali olinadi.
To‘g‘ridan to‘g‘ri haydash orqali neftdan 9...12%, ba’zida 20%
gacha benzin olinishi mumkin. Benzinlaming iste’moli ortib borgan
sari ko‘p miqdordagi benzin kerak bo‘lib qoldi. Shuning uchun
kreking-jarayon uslubi ishlab chiqildi. Bu uslubda olinayotgan
benzinning miqdori 50...60% ga yetkazildi.
Kreking-jarayon issiqlikning ishtirokida amalga oshsa - termik
jarayon, katalizatoming ishtirokida amalga oshsa - katalitik jarayon
226
Kul A - yonmaydigan qism boiib, zararli aralashma hisoblanadi.
U abraziv yeyilishni ko‘paytiradi. Agar kul A ko‘p boisa, yonilgini
yonish issiqligini va o‘z-o‘zidan yonish haroratini pasaytiradi.
Suv parlari (namlik) W - zararli aralashma boiib, hosil boigan
issiqlikning bir qismini o‘ziga oladi va korroziyani ko‘paytiradi.
Yonilgilar har xil agregat holatida boiishi mumkin. Ular kelib
chiqishi bo‘yicha quyidagi turlarga boiinadi, 7.1-jadval.
Do'stlaringiz bilan baham: |
