Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги тату самарқанд филиали

Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги ТАТУ Самарқанд филиали
Лаборатория машғулотлари

ФАН		ДАСТУРЛАШ (С++)
Ҳафта рақами		8
Машғулот мазмуни		do-while – сўнг-шартли такрорлаш операторларига доир дастурлар тузиш.
Мақсад:		С++ да такрорланувчи ҳисоблаш жараёнларини дастурлашда while – олд шартли ва do-while – сўнг-шартли операторларидан фойдаланишга оид билимларни такрорлаш; С++ да while – олд шартли ва do-while – сўнг-шартли операторларидан фойдаланиб дастурлар тузиш;

1-машқ. Сонлар айирмасини топинг викторинаси. Компьютер томонидан генерация қилинган 2 та соннинг айирмасини топиш имконини берувчи тест дастурини тузиш керак, дастур сўнгида топилган тўғри жавоблар сони ва кетган вақт экранда чоп этилиши керак бўлади.

Дастур коди:

1. 
   #include
   
2. 
   #include // time funsiyasi uchun zarur
   
3. 
   #include // rand va srand funksiyasi uchun zarur
   
4. 
   using namespace std;
   
5. 
   
6. 
   int main()
   
7. 
   {
   
8. 
   int tugriJavob = 0; // Tugri javoblar sonini hisoblash uchun
   
9. 
   int hisob = 0; // Savollar sonini hisoblash
   
10. 
    long boshlanishVaqt = time(0);
    
11. 
    const int Savollar_Soni = 5;
    
12. 
    
13. 
    srand(time(0)); // saonlarni rgeneratsiya qilish
    
14. 
    
15. 
    while (hisob < Savollar_Soni)
    
16. 
    {
    
17. 
    // 1. Ikkita sonni generastsiya qilish
    
18. 
    int son1 = rand() % 10;
    
19. 
    int son2 = rand() % 10;
    
20. 
    
21. 
    // 2. Agar son1 < son2 bo'lgandA, qiymatlar o'zagartiriladi
    
22. 
    if (son1 < son2)
    
23. 
    {
    
24. 
    int temp = son1;
    
25. 
    son1 = son2;
    
26. 
    son2 = temp;
    
27. 
    }
    
28. 
    
29. 
    // 3. Savolning javobini so'rash "son1 - son2 nechiga teng?"
    
30. 
    cout << "Javobini ayting " << son1 << " - " << son2 << "? ";
    
31. 
    int javob;
    
32. 
    cin >> javob;
    
33. 
    
34. 
    // 4. Javobni tekshirish va natijani chop etish
    
35. 
    if (son1 - son2 == javob)
    
36. 
    {
    
37. 
    cout << "Topdingiz!\n";
    
38. 
    tugriJavob++;
    
39. 
    }
    
40. 
    else
    
41. 
    cout << "Topolmadingiz.\n" << son1 << " - " <<
    
42. 
    son2 << " ning natijasi " << (son1 - son2) << endl;
    
43. 
    
44. 
    // hisobni oshirish
    
45. 
    hisob++;
    
46. 
    }
    
47. 
    
48. 
    long tugashVaqt = time(0);
    
49. 
    long Vaqt = tugashVaqt - boshlanishVaqt;
    
50. 
    
51. 
    cout << "To'g'ri javoblar soni " << tugriJavob
    
52. 
    << "\nO'tgan vaqt " << Vaqt << " sekund\n";
    
53. 
    
54. 
    return 0;
    
55. 
    }
    

Натижа:



2-машқ. Миляларни километрларга айлантириш. 1 дан n гача бўлган миля узунлик бирликларини километр узунлик бирлигига ўзгартирувчи дастур тузинг (1 миля 1.609 км га тенг).

Дастур коди:

1. 
   #include
   
2. 
   #include
   
3. 
   
4. 
   using namespace std;
   
5. 
   
6. 
   int main()
   
7. 
   {
   
8. 
   // o'zgaruvchilarni e'lon qilish
   
9. 
   int milya = 1, n;
   
10. 
    double km;
    
11. 
    
12. 
    cout << "Necha milyagacha bo'lgan uzunlik km larga
    
13. 
    aylantirilsin: ";
    
14. 
    cin >> n;
    
15. 
    // do while operatori yordamida hisob-kitobni amalga oshirish
    
16. 
    do {
    
17. 
    //sikl tanasi
    
18. 
    km = milya * 1.609;
    
19. 
    cout << setw(5) << milya << " milya -- " << setw(8)
    
20. 
    << fixed << setprecision(3) << km << " km ga teng!\n";
    
21. 
    milya++;
    
22. 
    
23. 
    } while (milya <= n); //sikl sharti
    
24. 
    
25. 
    return 0;
    
26. 
    }
    

Блок-схема:




Натижа:




3-машқ. Энг юқори балл. Фойдаланувчи томонидан ўқувчилар сони, ўқувчилар исми ва баллари киритилганда, энг юқори балл олган ўқувчининг исми ва балл натижасини экранда чоп этувчи дастур тузинг.
Дастур коди:

do-while операторини ишлатган ҳолдаги код:

1. 
   #include
   
2. 
   #include
   
3. 
   #include
   
4. 
   
5. 
   using namespace std;
   
6. 
   
7. 
   int main()
   
8. 
   {
   
9. 
   // o'zgaruvchilarni e'lon qilish
   
10. 
    int uquvchi=1, n, ball, maksBall=0;
    
11. 
    string uquvchiIsmi;
    
12. 
    string maksUquvchiIsmi;
    
13. 
    
14. 
    cout << "O'quvchilar sonini kiriting: ";
    
15. 
    cin >> n;
    
16. 
    // do while operatori yordamida hisob-kitobni amalga oshirish
    
17. 
    do {
    
18. 
    //sikl tanasi
    
19. 
    cout << "O'quvchi ismini kiriting: ";
    
20. 
    cin >> uquvchiIsmi;
    
21. 
    cout <
22. 
    cin>>ball;
    
23. 
    
24. 
    if (maksBall < ball){
    
25. 
    maksUquvchiIsmi = uquvchiIsmi;
    
26. 
    maksBall = ball;
    
27. 
    }
    
28. 
    
29. 
    uquvchi++;
    
30. 
    } while (uquvchi <= n); //sikl sharti
    
31. 
    
32. 
    cout << "Eng yuqori ball olgan o'quvchi "
    
33. 
    << maksUquvchiIsmi << " bali " << maksBall << "!\n";
    
34. 
    
35. 
    
36. 
    return 0;
    
37. 
    }
    

while операторини ишлатган ҳолдаги код:

1. 
   #include
   
2. 
   #include
   
3. 
   #include
   
4. 
   
5. 
   using namespace std;
   
6. 
   
7. 
   int main()
   
8. 
   {
   
9. 
   // o'zgaruvchilarni e'lon qilish
   
10. 
    int uquvchi=1, n, ball, maksBall=0;
    
11. 
    string uquvchiIsmi;
    
12. 
    string maksUquvchiIsmi;
    
13. 
    
14. 
    cout << "O'quvchilar sonini kiriting: ";
    
15. 
    cin >> n;
    
16. 
    
17. 
    //sikl sharti
    
18. 
    while (uquvchi <= n) {
    
19. 
    //sikl tanasi
    
20. 
    cout << "O'quvchi ismini kiriting: ";
    
21. 
    cin >> uquvchiIsmi;
    
22. 
    cout <
23. 
    cin>>ball;
    
24. 
    
25. 
    if (maksBall < ball){
    
26. 
    maksUquvchiIsmi = uquvchiIsmi;
    
27. 
    maksBall = ball;
    
28. 
    }
    
29. 
    
30. 
    uquvchi++;
    
31. 
    }
    
32. 
    
33. 
    cout << "Eng yuqori ball olgan o'quvchi "
    
34. 
    << maksUquvchiIsmi << " bali " << maksBall << "!\n";
    
35. 
    
36. 
    
37. 
    return 0;
    
38. 
    }
    

Натижа:

ДАСТУРЛАШ (С++) фанидан 8.3-лаборатория машғулотлари