Muammolarni yechish yo’llari
Download 0.62 Mb. Pdf ko'rish
|
raps urugidan quvvati 40tsutkasiga bolgan presslangan yog ishlab chiqarish va rafinatsiyalash liniyasini loyihalash
- Bu sahifa navigatsiya:
- IV-bob Atrof muhit muhofazasi
|
52
IV-bob Atrof muhit muhofazasi XX asrning oxirida insoniyat oldida o’ta muhim va ulkan muammolar paydo bo’ldi. Bu tabiiy muhitning o’zgarishi biosferaning ifloslanishi, ham ashyo energetika oziq ovqatlar krizislari bilan bog’liqdir. Tabiatni muhofaza qilish masalasi tinchliklni saqalashdan keyingi keyingi o’rinda turadigan eng dolzarb muammolardan biridir. Atrofimizdagi tabiat millionlab yillar davomida davomida yuzaga kelgan hamda o’zining murakkab qonunlariga rioya qilgan holda yashaydi. Ana shu tabiat bilan inson o’rtasida murakkab muvozanat mavjud. [12] Atmosfera havosi zararli gazlarning eng avvalo karbonat angidrid miqdorining ko’payishi natijasida “parnik effekti” vujudga keldi. Chunki (karbonat angidrid gazi quyoshning qisqa to’lqin nurlarini yer yuziga o’tishiga tosqinlik qiladi,) aksincha yer yuzidan koinotga tarqalganligi uchun tolqinli nurlarni ishlab qoladi: natijada sayyoramiz yuzasidan havoning o’rtacha harorati ortib boradi. Shuning natijasida 2014-yilga borib yer yuzasi havosining o’rtacha harorati 0.5 0 Cga isiydi. agar atmosfera ifloslanishining oldi olinmasa Amerika olimlarining hisobiga ko’ra 2050- yilda sayyoramiz harorati 1.5-4.5 0 C gacha isishi mumkin. Bunda muzliklar erib, okian suvlari ko’tarilib quruqlikning bir qismini suv bosadi va o’zgartiradi. Yerda odamlar soni bir necha yuz million miqdorida qolsa edi, ularning yashashi uchun tabitga ko’rsatgan kam ta’sir qilgan bo’lardi. Kishilik jamiyati ishlab chiqarish faoliyatining ulkan miqyoslari kuchli sanoat va qishloq xo’jalik potensialini yartishga barcha, turdagi tarnsportni keng rivojlantirishga katta yer maydonlarini irrigatsiyalashga, sun’iy iqlim yaratishga olib keladi. Shu bilan birga bir vaqtning o’zida atrof-muhitning holati keskin yomonlashadi. Atmosfera, suv havzalari va tuproqning qattiq gazsimon chiqindilar bilan ifloslanishi hozirdanoq havfli o’lchamlarga yetib qoldi, tabiioy resurslar foydali qazilmalarchuchuk suv va boshqalar kamymoqda. Kishilik jamiyatining rivojalnishi va uning fan texnika tarqqiyoti atrof-muhitga misli ko’rilmagan darajada zaharli moddalar chiqaradigan yangi mashinalar va yangi texnologik jarayonlar yartishga olib keldi. Atmosfera o’z-o’zini tabiiy tozalsh jaryoniga ega . Ulardagi yog’inlar iflos moddalarni, havoni yuvadi, shamollar havodagi ifloslovchi moddalarni uchirib, bir 53
joyda to’planishiga yo’l qo’ymaydi, lekin sanoat ayniqsa yoqilg’i sanoati taraqqiy etgan, transport rivojlangan, qishloq xo’jaligi mashinalashgan va ximoyalashgan ahilining ko’payib, urbanizatsiya jarayoni kuchayayotgan bianing asrimizda atmosferaning suniy ifloslanishi tabiiy tozalanishiga nisbatan ustunlik qilmoqda. Shuning uchun atmosferaning suniy ifloslnishdan tozalsh yo’llarini joriy etish uning oldini olish bugungi kunning asosiy vazifasidir. Bularga bir necha chora tadbirlar mavjud, ularning eng muhimlari quyidagilardir. 1. Tutun chiqaruvchi trubalarni balndroq qurish atmosfera ifloslanishining oldini eng qadimiy yo’llaridan biridir:bunign natijasida iflos chang va gazlar keng maydonga yoyilib uning konsentratsiyasi kamyadi. Misol:balandligi 100 m bo’lgan trubadan chiqayotgan chang va gazlar radiusi 20km bo’lgan mintaqaga tarqalsa balandligi 250m bo’lgan trubadan chang agzlar ardiusi 75km mintaqaga tarqaladi. 2. Pechlarga ko’mir dwk qoramoy yoqishning o’rniga- elektr energiyadan, gazlardan foydalanilsa atmosferaga chang va qurum tutun va zaharli gazlar kam chiqariladi. Respublikamiz olmlarining malumotiga ko’ra ko’mir bilan ishlovchi korxonalar gazga o’tkazilsa havoga chiqaradigan oltingugurt gazi miqdori1000 marta, uglerod miqdori 2000 marta, azot oksidlari 5 marta kamayadi. 3. Sanoat korxonalarida zararli moddalarni tozalovchi uskunalar qurish. Bunda atmosferani ko’plab ifloslovchi chang qurum tutun va zaharli moddalarni atmosferaga chiqarishdan oldin zararli ta’sirini yuqotadigan tozalash uskunalarini yasab ushlab qolishga va ulardan qayta fodalanishga erishish zarur.
4. Atmosfera havosini toza saqlashning muhim bir bu sanoat korxonalarida communal xo’jalikda ishlab chiqarish texnologiyasiga o’zgartirish, chiqindisiz texnologiya joriy etishdir. 5. Shaharlar havosining ifloslanishini kamaytirish yer osti termal suvlaridan foydalnish yaxshi natija bermoqda.
54
6. Atmosfera havosini toza saqlashda avtotransport gazlarini tutunlarini kamytirish juda muhimdir. 7. Shahar va qishloqlar havosini sog’lomlashtirishda atmosferani atmosferani ifloslantirishda ishonchli usul yashil o’simliklar iflos havosini filtrlaydi. Barglarida chang ushlab qoladi, havo haroratini pasaytiradi. Yashil o’simliklar atmosfera havosini tozalashdan tashqari insonlarga psixofiziologik tasir etib ularga estetik zavq beradi. Sanoat korxonalarida davlat sanitariya epidemeologiya hizmati xodimlari O’zbekiston respublikasi sogliqni saqlash vazirligining sanitariya epidemalogiya xizmati xodimlari olib boradi. Ularning asosiy vazifasi tashqi muhitni sanoatning zararli chiqindilari bilan ifloslanishining sanoat korxonalarida ishlovchilar kasalanishining oldini olishga qaratilgan chora tadbirlarni amalgam oshirishda ularga amaliy yordam ko’rsatish belgilab qo’yilgan. To’g’ri tahskil etilgan mehnat kishining jsmoniy intelektual va manviy kamol toppishga olib keladi. Jamiyatda u nafaqat moddiy afrovonnlik borki odamning tetiklik manbaihamdir. Biroq mehnatning ijobiy ta’siri bilan birga bazi salbiy oqibatlari ham bo’lishi ilgaridan kuzatilgan. Ular vaqti – vaqti bilan tozalanib axlat konteynerlariga yuboriladi. Loyihalanadigan korxonada atrof muhitni muhofaza qilish bo’yicha bajariladigan ishlar. Ishlab chiqarish muhitini tashkil etishda dekarativ ko’kalamlashtirish muhim ahamiyat kasb etadi. Atrof muhitni muhofazalashtirishda ko’kalamzorlashtirish mikro elementni yaxshilashga yordam beradi. Shuning uchun zavod atrofida turli xil gullar manzarali daraxtlar yetishtirish zarur. Sanoat korxonalarida zararli moddalarga uskunalar o’rnatish. Chang – yopiq pnevmatik transportlar o’rnatish, ular chang tutgich filtrlar hisoblanib havoni changdan tozalash va atrof muhitni himoyalash uchun xizmat qiladi. Chiqayotgan chiqindisuvlarni tozalash choralari tindirish, filtrlash markazdan qochma kuchlardan foydalanib tozalash.Bo’linmadagi yordamchi uskunalarning asosiy uskunalar qiymatidan 30% olinadi, ya’ni
30 . 0
55
ep Y - 68 655 000 so’m. Asosiy vositalar aktiv qismining qiymati ep a Y X K ,
a K - 228 850 000 + 68 655 000 = 297 505 000 so’m Asosiy binoning qiymatini topamiz: M S K YM b 1 15 000 000 so’m Bo’linmaning kapital
mablag’ining qiymati
: b a K K K 297 505 000 +15 000 000 = 312 505 000 = so’m. Qimmatlashuv koeffitsienti 27.4 deb qabul qilamiz, u holda K = 312 505 000 + 27.4 = 8 562 637 000 so’m. Me’yorlashtirilgan aylanma mablag’lar miqdori bo’linmaning asosiy ishlab chiqarish vositalarining 30% ni tashkil etadi. A m
m = 0.3 · 8 562 637 000 = 2 568 791 100 so’m. Tayyorlangan mahsulotning tannarxini hisoblaymiz. Raps moyining presslash va rafinatsiyalash liniyasi mavsumga 180 kun 360 smena ishlaydi. 1 smena ish vaqti 8 soat, urug’ning presslash va rafinatsiyalash uchun 30 kishi ishlaydi. Injener texnik xodimlar
Jami
35 kishi Z = 8 · 112 = 896 soat Bu ishchilardan 7 kishi VII razryad. 6 kishi VIII razryad
6 kishi IX razryad 8 kishi X razryad
8 kishi XI razryad bo’yicha ishlaydi. Endi asosiy ishchilarning qo’shimcha ish haqini hisoblaymiz. Bu ish haqi asosiy ish haqidan 15% miqdorda olinadi. S u.x
= 0.15 · 11 982 411.6 = 1 797 361.7 so’m. Download 0.62 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|