Muhammad al-xorazmiy nomidagi tоshkеnt aхbоrоt tехnоlоgiyalari univеrsitеti

2.3 Evropa Ittifoqi davlatlarining kibermakondagi asosiy tahdidlar bo'yicha davlat kiberxavfsizlik strategiyalari

Kibertahdidlarga qarshi kurashish borasida Yevropa Ittifoqi mamlakatlari (keyingi o'rinlarda EI deb yuritiladi) orasida ushbu sohada sezilarli muvaffaqiyatlarga erishgan bir qator davlatlarni ajratib ko'rsatish mumkin: Avstriya, Frantsiya, Norvegiya, Germaniya, Shvetsiya. Bir tomondan kiberjinoyatning transmilliy xususiyatini , ikkinchi tomondan Yevropa Ittifoqi davlatlarining oʻzaro bogʻliqligining yuqori darajasini hisobga olgan holda, Yevropa Ittifoqiga aʼzo davlatlarning vakolatli organlari kiberxavfsizlik siyosatini yuritishda yagona standartlarga amal qiladilar. Evropa Ittifoqining kiberxavfsizlik sohasidagi asosiy hujjatlari va standartlarini alohida ta'kidlash kerak.
Kiberjinoyatlar to'g'risidagi konventsiyasi imzolangan bo'lib, u hozirgi kunga qadar kompyuterlar bilan bog'liq jinoyatlarning oldini olish va nazorat qilish uchun global axborot tarmog'i sohasidagi huquqiy munosabatlarni tartibga soluvchi asosiy hujjatlardan biri hisoblanadi. Konventsiya kiberjinoyatning ta'riflarini o'z ichiga oladi, Evropa Kengashiga a'zo mamlakatlarning kiberxavfsizlik sohasida o'zaro hamkorligi masalalarini yoritadi. 2004 yilda Ittifoq davlatlarining kibertahdidlarga qarshi kurash faoliyatini muvofiqlashtiruvchi Yevropa tarmoq va axborot xavfsizligi agentligi (ENISA) tuzildi . 2013-yilda qabul qilingan Yevropa Ittifoqining kiberxavfsizlik strategiyasi quyidagi qoidalarni o‘z ichiga oladi:
1. Strategiya transchegaraviy kibertahdidlarga qarshi turish va favqulodda vaziyatlarda harakatni muvofiqlashtirish uchun davlat organlari va xususiy sektor o‘rtasidagi hamkorlikni kengaytirishni taklif qiladi.
Kiberjinoyatchilik boʻyicha Budapesht konventsiyasini ratifikatsiya qilishga va uning qoidalarini imkon qadar tezroq amalga oshirishga chaqiradi.
3. Mudofaa va milliy xavfsizlik sohasida axborot tizimlarining kiberxavfsizligi barqarorligini oshirish maqsadida kibertahdidlarni aniqlash, ularga javob berish va ularga qarshi kurashish sohasida kiberxavfsizlik salohiyatini rivojlantirish taklif etiladi .
4. Yevropa Ittifoqining kiberxavfsizlik siyosati asoslarini ishlab chiqish, xususan, kiberxavfsizlik bo‘yicha o‘quv kurslarini rivojlantirish va xalqaro hamkorlar, jumladan, NATO o‘rtasida faoliyatni muvofiqlashtirish.
kiberjinoyatchilikka qarshi kurashni kuchaytirish maqsadida Yevropa kiberjinoyatchilik markazi tashkil etildi , uning asosiy faoliyati quyidagilardan iborat:
1. Markaz axborot va razvedka uchun markaziy markaz vazifasini bajaradi;
2. Markaz operativ tahlil, muvofiqlashtirish va muhim ekspertizalarni taklif qilish orqali aʼzo davlatlar tomonidan olib boriladigan operatsiyalar va tergovlarni qoʻllab-quvvatlaydi;
3. Markaz kiberjinoyatchilikka qarshi kurashish va oldini olish uchun taktik va strategik darajada asoslangan qarorlar qabul qilish imkonini beruvchi turli strategik tahlil mahsulotlarini taqdim etadi;
4. Markaz kiberjinoyatchilikka qarshi kurashda ishtirok etayotgan huquqni muhofaza qilish organlarini xususiy sektor, ilmiy doiralar va huquqni muhofaza qilish bo‘yicha boshqa hamkorlar bilan bog‘laydigan keng qamrovli tushuntirish funksiyasini ta’minlaydi;
5. Markaz, xususan, aʼzo davlatlarning tegishli organlari uchun kadrlar tayyorlash va salohiyatni oshirishni qoʻllab-quvvatlaydi;
6. Markaz tergov va operatsiyalarga yuqori ixtisoslashtirilgan texnik va raqamli sud-tibbiy yordam ko‘rsatadi;
7. Markaz umumiy manfaatlar bo‘yicha (tadqiqot va ishlanmalarga qo‘yiladigan talablar, Internet boshqaruvi va siyosatni ishlab chiqish) Yevropa Ittifoqi huquqni muhofaza qilish hamjamiyatini ifodalaydi.
2016 yilda Evropa Ittifoqining "tarmoq va axborot tarmoqlari xavfsizligi to'g'risida" gi direktivasi kelishib olindi, unga ko'ra ishtirokchi davlatlar milliy kiberxavfsizlik tizimlarining mavjudligini kafolatlashlari kerak, jumladan:
1. Axborot xavfsizligi strategiyalari, shuningdek, tarmoqlar va axborot tizimlari xavfsizligini yuqori darajada saqlashga qaratilgan tegishli siyosat va tartibga solish choralari;
2. Milliy vakolatli organlar muayyan davlat hududida direktivaning bajarilishini nazorat qilish va uning izchil amalga oshirilishiga yordam berish;
3. Ishtirokchi davlatlar, o'zaro hamkorlik guruhi va kompyuter xavfsizligi bilan bog'liq hodisalarga javob berish guruhlari tarmog'i o'rtasida tarmoqlar va axborot tizimlari xavfsizligi bo'yicha o'zaro hamkorlikning yagona kanali;
4. Xavf va hodisalarni boshqarish uchun mas'ul bo'lgan bir yoki bir nechta jamoa.
XULOSA
Dunyoda ro‘y berayotgan axborotlashtirish jarayonlari, tabiiyki, axborot texnologiyalaridan foydalanish sohalarini kengaytirib, hozirgi vaqtda jamiyat hayotining deyarli barcha jabhalariga kirib borgan va bu o‘z navbatida davlatlar xavfsizligiga yangi tahdidlarning paydo bo‘lishiga olib kelmoqda. Mavjud vaziyat global va milliy xavfsizlik tizimida kiberxavfsizlikning ahamiyatini oshirishga olib keladi, natijada kibertahdidlar va kibertahdidlarga qarshi kurashish masalasi hozirgi kunda dolzarb muammo hisoblanadi. Shu bilan birga, ilmiy jamoatchilikda “kibermakon”, “kiberxavfsizlik”, “kiberxavf” va “kibertahdid” atamalarining yagona ta’rifi , shuningdek, ayrim rivojlangan mamlakatlarning turli me’yoriy hujjatlarida, xususan, milliy kiberstrategiyalarda ham mavjud emas . , kiberxavfsizlik axborot xavfsizligi bilan bir xil deb hisoblanadi.
Rossiya Federatsiyasida raqamli infratuzilmani diversifikatsiya qilish jarayonlari axborot texnologiyalarining rus jamiyati hayotining turli sohalariga kirib borishiga olib keladi. Axborot infratuzilmasini diversifikatsiya qilish jarayonini tahlil qilish ushbu jarayon kibertahdidlar ro'yxatining kengayishiga olib keladi, degan xulosaga kelish imkonini beradi. Quyidagilar kabi omillar: Rossiya jamiyati hayotida axborot texnologiyalari va Internetning ortib borayotgan roli; Internet auditoriyasining ko'payishi; iqtisodiyot va davlat boshqaruvida internetning rolini oshirish ; axborot xavfsizligiga bir qator tahdidlarning buzg'unchi tabiati; axborot makonida harbiy mojarolar yuzaga kelishi ehtimoli Rossiya Federatsiyasi suverenitetini ta'minlashda axborot xavfsizligining ahamiyatini oshirishga olib keladi. Shuningdek, Rossiya Federatsiyasining axborot xavfsizligi va kiberxavfsizligini ta'minlashning bir qator muammoli jihatlarini ta'kidlash kerak: Rossiyaning milliy kiberstrategiyasi faqat loyiha shaklida mavjud; rossiya Federatsiyasining xorijiy axborot mahsulotlari va xizmatlariga qaramligi saqlanib qolmoqda; davlat organlarida foydalaniladigan xorijiy dasturiy ta'minotning salmoqli qismi ma'lumotlarning sizib chiqishiga tahdid soladi.