Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnalogilari universiteti

Ifodadan , ma’lumki u holda P og’irlik kuchi uchun quyidagiga ega bo’lamiz.

• 
  

• 
  Buni e’tiborga olib quyidagini hosil qilamiz.
  
• 
  Bundan yoki buni boshqacha yozaylik .
  
• 
  Bu atmosfera bosimining balandlik bo’yicha o’zgarishini ifodalovchi tenglama bo’lib barometric formula deyiladi.
  

• 
  
• 
  4.Potensial kuchlar ta’sirida gaz molekulalarining taqsimoti.
  

Moddiy gazning molekulasi molekulyar kinetik nazariyasiga asosan ilgarilanma va aylanma harakatda bo‘ladi. Molekula va atomlarning massasi hamda tezligi natijasi sifatida mikrojismlar ilgarilanma kinetik energiya va aylanma kinetik energiyaga ega. Demak, ideal gazlarda ichki energiya quyidagilardan tashkil topadi: a) molekula ilgarilanma harakatining kinetik energiyasi; b) molekula aylanma harakatining kinetik energiyasi; d) atomlar aylanma harakatining kinetik energiyasi; e) molekula ichidagi atomlar tebranma harakatining kinetik energiyasi. Real (mavjud) gazlarda esa yuqoridagidan tashqari molekulalaming o‘zaro ta’siri natijasida sodir bo'ladigan potensial energiya ham hisobga olinadi. Yuqorida sanab o'tilgan energiyalaming yig'indisi gazning ichki energiyasi deyiladi va 1 kg gaz uchun «и» bilan, ixtiyoriy miqdordagi gaz uchun esa « U» orqali ifodalanadi, ya’ni: и = uk + ия yoki U =Uk +UK. (2.1) Gaz holatining ko'rsatkichlari р , 9 \ г . Т o'zaro issiqlik tenglamasi orqali bog'langanligi uchun ichki energiyani ixtiyoriy ikkita ko'rsatkichlaming funksiyasi sifatida ko'rsatish mumkin, ya’ni: u = f ( T , 3 ) \ и = f { p , T ) \ u = f ( p , S ) . Ichki energiya gaz holatini ifodalovchi kattalikdir, chunki uning miqdori gaz holatining ko'rsatkichlariga bog'liq. Ideal gazlarda molekulalar orasidagi o'zaro tortishish kuchi bo'lmaganligi uchun hajm va bosimning o'zgarishi ichki energiya miqdoriga ta’sir qilmaydi. Shuning uchun ideal gazlarda, и = /(7 ), ya’ni ichki energiya — faqat haroratning funksiyasi. Termodinamika jarayonlarini o'rganishda ham, hisoblashlarda ham, ko'pincha ichki energiyaning mutlaq qiymati emas, uning o'zgarish miqdori zarur bo'ladi. Ma’lumki, ichki energiyaning eng ko'p o'zgarishi 9=const bo'lgan jarayonda sodir bo'ladi, chunki bun la hajm o'zgarmaganligi uchun tashqi ish bajarilmaydi va berilgan issiqlik miqdori faqat gazning ichki energiyasini orttirishga olib keiadi. 1 kg gazga berilgan issiqlik miqdori g = cv (T -T ), lekin shu bilan birga: 2 .3 . Gazning ichki en ergiyasi q = u7 - ur ( 2 .2 ) Дм = Kj — щ = Cy(T2 - 7j) yoki Ли = c„(72 — 7j).. (2.3) Gaz holatining cheksiz kichik o'zgarishi uchun esa: U holda ichki energiyaning o'zgarishi: Ideal gazlarda ichki energiyaning o'zgarishi Ли jarayonning borish xarakteri (yo‘li)ga bogMiq bo'lmay, u faqat gazning oxirgi va boshlang'ich holatlarining haroratlariga bog'liq, xolos

XULOSA: Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki molekular fizika asoslari va termodinamika katta miqdordagi atom va molekulalarga bog’liq bo’lgan mikroskopik jarayonlarni o’rganiahda bir birini to’ldiruvchi ikki usuldan foydalaniladi: Molekular kinetik nazariyaga asoslangan statistik usul va termodinamik usul. Molekular fizika barch jisimlar doimo tartibsiz xarakatda bo’lgan atom yoki molekulalardan iboratdair.

5.Gaz molekulalarining o‘rtacha to‘qnashishlar soni va o‘rtacha yugurish yo‘li.

Gaz molekulalarining o’rtacha to’qnashish soni

• 
  n – molekulalar konsentratsiyasi
  
• 
  v – molekulalar tezligi
  
• 
  Radiusi d, bo’lgan “siniq” silindr ichida molekulalar harakat qiladilar va bir – biri bilan to’qnashadilar. “Siniq” silindr hajmidagi molekulalar soni 1 sekund ichidagi o’rtacha to’qnashishlar soniga teng bo’ladi.
  
• 
  Gaz molekulasining o’rtacha to’qnashish soni
  

• 
  

Gaz molekulasining o’rtacha yugurish yo’li

• 
  Tartibsiz harakatdagi gaz molekulalari doimo bir – biri bilan to’qnashib turadi. Molekulalarning ikkita ketma – ket urilishlari doimo bir – biri bilan to’qnashib turadi. Molekulalarning ikkita ketma – ket urilishlari orasida bosib o’tgan masofasi erkin yo’l uzunligi.