Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali fakultet kompyuter injiniringi

5-MAVZU : LORENS ALMASHTIRISHLARI VA UNDAN CHIQADIGAN XULOSALAR.
REJA

• 
  
  1. LORENS ALMASHTIRISHLARI.
  
• 
  
  2. RELYATIVISTIK MEXANIKADA TEZLIKLARNI QO’SHISH QONUNI.
  
• 
  
  3. RELYATIVISTIK MASSA VA RELYATIVISTIK IMPULS.
  
• 
  
  XULOSA
  

Lorens almashtirishlari

• Istalgan K’ sanoq sistemasida ro’y bergan hodisaning koordindatalarini (x’,y’,z’,t’)lar orqali shu voqeaning K sistemadagi koordinatalarini (x,u,z,t)larni topish kerak bo’lsin, K’ sistema K ga nisbatan x o’qi yo’nalishida u=const tezlik bilan harakatlanmoqda. Bu masala klassik mehanikada Galiley almashtirishlari yordamida yechiladi.

  
  

• Ifoda yorug’lik signali cheksiz katta tezlik bilan tarqaladi degan mulohaza asosida hosil qilingan. Maxsus nisbiylik nazariyasida yoruglik tezligi chekli ekanligi qayd etilgandan so`ng koordinatalar uchun yangi almashtirish formulalarini yozishga to`gri keldi. Bu formulalarga koordinatalar uchun Lorents almashtirishlari deyiladi va ular qu`yidagi ko`rinishga ega.

  
  

Bu yerda β=u/c belgilash kiritilgan. Klassik va relyativistik mexanikadagi almashtirish formulalarini solishtirish uchun ularni bitta jadvalda jamlaymiz

• Bu yerda β=u/c belgilash kiritilgan. Klassik va relyativistik mexanikadagi almashtirish formulalarini solishtirish uchun ularni bitta jadvalda jamlaymiz

  
  

Jadvalda keltirilgan Galiley va Lorents almashtirishlarini solishtirib quyidagi xulosalarni chiqarish mumkin:

• u<

  
  

• Lorents almashtirishlarining ko`rsatishicha u yorug’lik tezligi S ga teng ham, undan katta ham bo`lishi mumkin emas. Aks holda ildiz ostidagi ifoda nolga teng bo`lib qoladi. u>c da esa manfiy son bo`lib, Lorents almashtirishlari o`z ma’nosini yo`qotadi. Shuning uchun ham yorug’likning bo`shliqdagi tezligi eng katta tezlik va unga erishish mumkin emas deb e’tirof etiladi.