Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti Fan: Elektromagnit maydon va to’lqinlar Mustaqil ishi Mavzu: Optik nurlanish energiyasini kiritish va chiqarish qurilmalari. Optik tarmoqlagich

Yorug’lik nurlanishini optik tolaga kiritish va chiqarish qurilmalari nurlanish quvvatini yorugiik manbayidan optik tolaga va optik toladan fotoqabulqilgichga imkon qadar yo‘qotishlarsiz uzatish uchun xizmat qiladi. Ulaming tuzilish xususiyatlari yom giik manbayi, fotoqabulqilgich va optik tolaning tafsivlari bilan belgilanadi. Y orugiik manbayi nisbatan kichik nurlanish quwati hosil qilib, uni katta sirt orqali taratishi (yomgiik diodlari holi) va aksincha, katta nurlanish quwati taratib, nisbatan kichik nurlanish sirtiga ega boiishi mumkin (lazer diodlari holi). Keyingi holda uni optik tolaga bevosita ulash imkoni tugiladi. Nurlanishni ko‘p modah tolaga kiritishdagi yo‘qotishlar quyidagi munosabat bilan aniqlanadi: αnk͌ = ɳ + Anurl + Aaks.et bunda q^lO l g(.Pnurl m/P opt t) — nurlanishni yom giik manbayidan optik tolaga kiritish samaradorligi, dBq; PnurUn — yom giik manbayining nurlanish quwati, W; P — optik tolaga kiritilgan nurlanish quwati, W; Anml — modalarning statsionar (turg‘un) holati o‘rinlagan hol uchun mos kelgan nurlanish yo‘qotishlari, dBq. Aaks.e — nurlanishning yom giik manbayi va optik tola chegarasidan qaytishi — aks etishi hisobiga yuzaga keladigan yo‘qotishlar, dBq

Bunda Optik tarmoqlagichlar: daraxtsimon va yulduzsimon I tarmoqlagichlar, shahoblagich Optik tarmoqlagich (coupler)lar tolali optik tizimlarning eng 1 muhim passiv elementlaridan biri hisoblanadi. Ulardan yorugflik oqimlarini bir necha yo'nalishlarga ajratish yoki bir necha oqimlarni bitta yo'nalishga birlashtirish maqsadida foydalaniladi. Odatda, bitta 1 optik kirish va bir necha optik chiqishdan iborat tarmoqlagich ] qurilmani splitter deb, ikki yoki undan ortiq optik kirishga va bitta optik chiqishga ega bo'lgan tarmoqlagich qurilma esa kombayner (combiner) deb yuritiladi. Splitterlarda yorugflik oqimini ikki yoki undan ortiq qurilmalar va foydalanuvchilarga taqsimlash, kombaynerlardan esa aksincha, bir necha qurilmalar va foydalanuvchilardan kelayotgan nurlanish oqimini bitta yo'nalish bo‘yicha yig'ish maqsadlarida foydalaniladi. Tarmoqlagichlar kabelli televideniyening taqsimlangan tolali-koaksiai tarmoqlarini qurishda, shuningdek, davlatlararo to'liq optik .Tarmoqlarni loyihalashtirishda keng qofllaniladi. Ikkala holda ham tarmoqlagichlar qo'llanilmaganda tarmoq juda qimmatga tushardi. Tarmoqlagichlar tuzihsh xususiyatlariga ko‘ra quyidagi turlarga ajratiladi: — daraxtsimon tuzilishli tarmoqlagichlar — shahoblagichlar — yulduzsimon tuzilishli tarmoqlagichlar. Daraxtsimon tuzilishli tarmoqlagich yoki Y-turdagi tarmoqlagich bitta optik kirish va ikki yoki undan ortiq optik chiqishga ega boflgan qurilma bo‘lib, u yorugflik oqimini bir necha tarmoqqa taqsimlash uchun qofllaniladi