Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti r. R. Ibraimov, D. А. Davronbekov, M. O. Sultonova, E. B. Tashmanov, U. T. Aliyev «simsiz aloqa tizimlari va dasturlari»

N.T.Salimsakov 
– 
«Uzbektelekom» 
AK 
«UzMobayl» filiali, Toshkent xududiy bog’lamasi 
boshliq o’rinbosari 
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari 
universiteti, 2018
 

---

3 
KIRISH 
 
Ma’lumotlarni uzatish tizimlarida ko‘plab turli xil texnologiyalar 
ishlatiladi, so’ngi vaqtda ularning soni keskin ortib bormoqda. 
Ularning ichida eng keng qo‘llaniladiganlari quyidagilardir: 
− 
elektr kabellar aloqa tizimlari (EKAT); 
− 
tolali optik aloqa tizimlari (TOAT); 
− 
yerning sun’iy yo‘ldoshlari (ESY) orqali aloqa tizimlari; 
− 
tor polosali va keng polosali yer usti radioaloqa tizimlari; 
− 
ochiq optik aloqa tizimlari. 
Sanab o‘tilgan aloqa tizimlari kabelli va simsiz tizimlar 
guruhlariga bo‘linadi [1-3]. 
Elektr kabelli aloqa tizimlari taqsimlash tarmoqlarida (masalan, 
kabelli televidenie tizimlarida) va olis masofali aloqada keng 
qo‘llaniladi, lekin xom-ashyo matyeriallarning yuqori narxi (rangli va 
qimmatbaho metallar), uncha katta bo‘lmagan o‘tkazish polosasi bilan 
bir qatorda kelajakda bunday tizimlarning raqobatbardoshligini 
muammoli qiladi. Kabelli tuzilmalarning umumiy kamchiliklari yer 
yoki suv osti ishlariga bog‘liq katta qurilishi vaqti, tabiiy ofatlar, 
vandalizm va terrorizm tahdidlariga uchrashi va o‘sib borayotgan 
yotqizish ishlarining narxi hisoblanadi. Simli tizimlarni qurish 
bo‘yicha ishlarni sermashaqqat, ayrim joylarda, ayniqsa, shaharlarning 
tarixiy joylarida, qo‘riqlanadigan hududlarda yoki murakkab releyfda 
deyarli amalga oshirib bo‘lmaydi. Aholi uchun u bilan bog‘liq 
noqulayliklar, transportning ishlashini buzilishi, shikastlangan yo‘llar 
va boshqa bo‘ladigan maummolar shundoq ham turli bosqichlar bilan 
muvofiqlashtirish protseduralarini murakkablashtiradi va iqtisodiy 
foydani kamaytiradi.