Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti r. R. Ibraimov, D. А. Davronbekov, M. O. Sultonova, E. B. Tashmanov, U. T. Aliyev «simsiz aloqa tizimlari va dasturlari»

Kanallar kod bo‘yicha ajratiladigan raqamli HSATlar. 
CDMA bu umumiy foydalanishdagi abonentlarni kod bo‘yicha 
ajratishli harakatdagi radioaloqa tizim bo‘lib, birinchi marta 
Qualcomm (AQSh) firmasi tomonidan ishlab chiqilgan va 
MOTOROLA firmasi tomonidan muvaffaqiyatli rivojlantirilmoqda 
[1,6]. AQShda CDMA tizimlariga IS-95 nomini olgan standart qabul 
qilindi. Dunyoda birinchi marta kanallar kod bo‘yicha ajratiladigan 
(CDMA) tijorat tizimi 1995 yilda Hutchison Telephone (Gonkong) 
kompaniyasi tomonidan joriy etilgan. Bu tarmoq Motorola firmasining 
SC9600 
turdagi 
bazaviy 
stansiyalar 
va 
EMX2500 
turdagi 
kommutatsion stansiyalari qurilmalarida qurilgan.
CDMA tizimlarda har bir ovozli oqimni o‘z noyob kodi 
belgilangan va bir vaqtda bitta kanalda ko‘plab boshqa kodlangan 
ovozli oqimlar bilan birga uzatiladi. Qabul qiluvchi tomon shovqinni 
signaldan ajratib olish uchun o‘sha kodni ishlatadi. Ko‘plab ovozli 
oqimlar orasidagi yagona farq bu noyob kod hisoblanadi. 
Kanal juda keng va har bir ovozli oqim diapazonning butun 
kengligini egallaydi. Bu tizim 1.23 MGs kenglikdagi kanallar 
to‘plamini ishlatadi. Ovoz 8.55 kbit/s tezlikda kodlanadi, lekin 
ovozning aktivligini aniqlash va turli kodlash tezliklari 1200 
bit/sgacha ma’lumotlar oqimini kesishi mumkin. 
CDMA tizimlarda signal quvvatining past qiymatiga, nazariy 
jihatdan signal shovqin sathidan kuchsizroq bo‘lishi mumkinligiga 
qaramasdan juda mustahkam va himoyalangan bog‘lanishlar 
o‘rnatilishi mumkin.
CDMA tamoyili oddiy xabarlarni uzatilishi uchun zarur bo‘lgan 
chastotalar polosasidan sezilarli ortiq bo‘lgan keng polosali signallarni 
(KPS) ishlatilishiga asoslangan. 
 

---

89 
2.4. Uchinchi avlod sotali tizimlari