Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axnorot Texnologiyalar Univer siteti 512-21 guruh talabasi Shukurboyev Sevinchbek- ning Ehtimollar va Statiktika fanidan bajargan Mustaqil ishi

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent Axnorot Texnologiyalar Univer-
-siteti 512-21 guruh talabasi Shukurboyev Sevinchbek-
Ning Ehtimollar va Statiktika fanidan bajargan
Mustaqil ishi

59-VARIANT

№	-viloyat maʼlumoti	-viloyat maʼlumoti	-viloyat maʼlumoti	-Respublika maʼlumoti
	Qashqadaryo	Qoraqalpog’iston	Toshkent	O`zbekiston Respublikasi
1	145,3	84,7	107,7	132,1
2	213.7	133	166,2	197,3
3	302.3	206,8	246,1	294,8
4	407.9	314,6	325,2	385,0
5	500.9	370,2	392,6	474,0
6	669.1	481,9	552,8	608,5
7	904.4	629,1	773,9	797,5
8	1249.8	753,3	989,3	1 049,2
9	1591.7	966	1505,2	1 427,3
10	2139.4	1105,8	2025,2	1 778,2
11	2822.2	1940,4	2601,3	2 763,7
12	3603.9	2590,7	3220,9	3 518,6
13	4150.8	3155,6	3876,7	4 285,2
14	4776.5	3715,7	4298,6	5 069,3
15	5776.0	4550,3	4998,5	6 074,2
16	6870.3	5328,8	5764	7 072,2
17	7866.3	6028	6595,6	8 020,1
18	9257.9	7373	6925,3	9 802,1
19	11664.0	9546,6	8348,5	12 887,7
20	14.739.4	11807,76968	9979,145902	15 764,9
21	16.323.1	13303,09654	10763,7083	17 591,5
22	19746.4	16363,59479	12999,58519	21 039,3

Xususan EKKU da nomaʼlum parametrlarni topish uchun keltirilgan sistemasi 4 ta o‘zgaruvchi uchun quyidagicha ko‘rinishni oladi:

Natijada -nomaʼlum parametrlarga bog‘liq bo‘lgan 4 o‘zgaruvchili 4 ta chiziqli algebraik tenglamalar sistemasiga ega bo‘lamiz. Ushbu sistemani ixtiyoriy maʼlum usulda (Gauss, Kramer, Jordano-Gauss va hokazo) yechimini topamiz. Hisoblashlarni excel dasturlar paketida amalga oshirish mumkin.

Yordamchi jadval asosida tuzilgan 4 o‘zgaruvchili chiziqli algebraik tenglamalar sistemasini Kramer usulida Excel dasturlar paketi determinantni hisoblash komandasi orqali hisoblaymiz.

Natijada quyidagicha ko‘p o‘lchovli regressiya tenglamasiga ega bo‘ldik:
Ushbu jarayon Excei dasturlar paketida avtomatlashtirilgan, olgan natijalarimizni dastur bo‘yicha hisoblash natijalari bilan taqqoslaymiz. Buning uchun quyidagicha amallar ketma-ketligini bajaramiz:

Natijada bir vaqtning o‘zida bizga zarur bo‘lgan bir qancha maʼlumotlarni olish imkoniyatiga ega bo‘lamiz.

Olingan natijalardan ko‘rinadiki regressiya tenglamasi parametrlari ahamiyatliligini tekshirish uchun zarur bo‘lgan t-alomatning hisoblangan qiymatlari:

; ; ;
Ushbu koeffitsiyentlar ahamiyatlilig darajasi va erkinlik darajalari soni
n-h=22-4=18-larga ko‘ra Styudent taqsimoti (yoki t-taqsimot) jadvalidan topilgan t-alomatning jadval qiymati bilan taqqoslanadi. Agar xisoblangan qiymatlar jadval qiymatdan katta bo‘lsa, u holda regressiya tenglamasi koeffitsiyentlari ahamiyatli hisoblanadi.
Bizning holda


statistika qiymatlari В скобках указаны расчётные значения t-критерия для проверки гипотезы о значимости коэффициента регрессии. Критическое значение =1,746 при уровне значимости α=0,1 и числе степеней свободы (n-h)=20-4=16. Из уравнения следует, что статистически значимыми являются коэффициенты регрессии только при и , т.к. . Таким образом, полученное уравнение регрессии неприемлемо.




Bu esa ozod haddan tashqari barcha koeffitsiyentlar ahamiyatli ekanligidan dalolat beradi.
Regressiya tenglamasi to‘laligicha ahamiyatli ekanligini tekshirish uchun esa Fisher F-alomatidan foydalanamiz, buning uchun hisoblangan Fisher koeffitsiyenti bilan, jadval orqali topilgan Fisher koeffitsiyentini taqqoslaymiz.
=5917
Bu yerda - kuzatishlar soni, h – baholanayotgan parametrlar soni.

Ushbu statistika Fisher-Snedokkor taqsimotiga ega boʻladi. Fisher-Snedokkor taqsimoti jadvalidan F –kriteriyaning kritik qiymati F_kr ni ahamiyatlilik darajasi (asosan 0.05 ga teng deb olinadi) va ikkita erkinlik darajalari va orqali topiladi.