Muhandislik va kompyuter grafikasi fani haqida umumiy ma`lumotlar

Muhandislik Javoblar
2- Muhandislik va kompyuter grafikasi fani haqida umumiy ma`lumotlar.
Muhandislik va kompyuter grafikasi tushinchasi keng qamrovli sohalarni o’zida mujassamlashtirib, bunda oddiy grafik chizishdan to real borliqdagi turli tasvirlarni hosil qilish, ularga eheb berish, dastur vositasi jordamida hatto tasvirgaoid jangi loyiHalarni jaratish ko’zda tutiladi. U mul'timedia muhitida ishlash imkonijatini beradi. Kompyuter grafikasi - bu avvalo keng tarqalib borajotgan dastur ta’minotidir, ya’ni komp'yuter grafikasi mavjud va jangi jaratilajotgan dasturlarga tajanadi. U hatto dasturlarning o’ziga zeb berishda qam juda keng qo’llaniladi. Uning rivojlanishi jarayonlarning real uch o’lchovli fazoda qanday kechishini aniq tasvirlash (hatto qarakatdagi) imkonijatini jaratdi. Shuning uchun qozirda shunday amaliy dasturlar paketlari mavjudki, ular jordamida ko’rilajotgan masalaning asosiy parametrinigina bergan qolda uning echimi natijasini grafik rasmida olinishi mumkin. Bu qolda, biz natijalarni ko’plab jadvallar rasmida olishdan qutilamiz.
5- Fanning maqsad va vazifalari
Kompyuter grafikasi jaxonda yangi fundamental fanlardan biri hisoblanib o’tgan asrning 90– chi yillarida paydo bo’ldi hamda fan va ishlab chiqarishning barcha sohasida kadrlar tayyorlab berishda o’ziga xos mustaqil ahamiyatga egadir. Maxsus dasturlar yordamida xuddi bir varaq oq qog’ozga qalam yoki ruchka bilan har xil rasmlarni solish singari kompyuter ekranida sichqoncha yordamida rasm chizish, ya’ni tasvir tuzish, tuzatish va ularni harakatlantirish imkonini yaratdi. Bu dasturlar rasm solish dasturlari yoki grafik muharrirlar hisoblanib, ular yordamida rasmning elementlari boshqarib boriladi
8-Markaziy proyeksiyalash usuli
Markaziy proyeksiyalash usuli geometrik shakllarni tekislikda proyeksiyalashning umumiy holidir.Markaziy proyeksiyalashda proyeksiyalar markazi S va proyeksiyalar tekisligi Н beriladi (1.1-rasm). S va P sistemasida fazodagi biror A nuqta berilgan bolsin. A nuqtani S markaz orqali proyeksiyalar tekisligi P ga proyeksiyalaymiz.
12-Parallel proyeksiyalash usuli
Markaziy proyeksiyalashdagi S markazni biror yonalish boyicha cheksiz uzoqlashtirilsa,u holda SA, SB,…proyeksiyalovchi nurlar ozaro parallel boladilar (1.6-rasm). Bunday proyeksiyalash parallel proyeksiyalash deb yuritiladi. Demak, parallel proyeksiyalashni markaziy proyeksiyalashning xususiy holi deb qarash mumkin.
Parallel proyeksiyalashni silindrik proyeksiyalash deb ham yuritiladi. Masalan, biror m egri chiziq berilgan bolsin (1.7-rasm). Bu egri chiziq nuqtalaridan otuvchi s proyeksiyalash yonalishiga parallel bolgan proyeksiyalovchi nurlar toplami silindrik sirt hosil qiladi. Bu silindrik sirt proyeksiyalar tekisligi R bilan kesishib, m<sub>p</sub> egri chiziqni hosil qiladi.
16-Detalning ortogonal proeksiyalari.
ORTOGONAL PROЕKSIYALARDAN FOYDALANISH CHIZMADAGI ANIQLIKNI ORTTIRADI. ULARDA O`LCHAMLAR ANIQ KO`RSATILADI. AGAR DЕTALLAR O`TA SODDA BO`LSA, BU DЕTALLARNI TASAVVUR QILISHDA QIYINCHILIK TUG`ILMASLIGI MUMKIN. BIROQ, HAR DOIM HAM SODDA DЕTALLARNI CHIZISH BILAN CHЕKLANMAYMIZ. DЕTALLARNING MURAKKABLASHIB BORISHI ULARNI TASAVVUR QILISHNI QIYINLASHTIRADI. MANA SHU MAQSADDA YAQQOL TASVIRLARDAN FOYDALANILADI. YAQQOL TASVIRLAR IKKI XIL BO`LADI. AGAR ULAR CHIZMA QUROLLARI BILAN CHIZILSA AKSONOMЕTRIK PROЕKTSIYALAR VA QO`LDA CHIZMA QUROLLARISIZ CHIZILSA TЕXNIK RASM DЕYILADI.
1- Buyumlarga o’lcham qoyishning maqbul usullari
Detal o`lchamlarini o`lchash uchun boshlang`ich hisoblangan konstruktiv element baza deyiladi. Bu sirt yoki chiziq (o`q chizig`i, markaziy chiziq) bo`lishi mumkin.konstruktorlik, texnologik o`lchov bazalari bo`ladi. Detal bir necha konstruktorlik bazasiga ega bo`lishi mumkin. Bulardan bittasi asosiy, qolganlari yordamchi baza hisoblanadi.Zanjir usulida o`lchamlar bir chiziqda zanjir rasmida ketma-ketlikda qo`yiladi. Rasmda a1 a2 a3 a4 a5 a6 – zanjir usulida o`lcham qo`yish. Koordinatalar usulida o`lcham bitta bazaviy sirtga nisbatan qo`yiladi. Rasmda b1 b2 b3 b4 b5 b6-koordinatalar usulida o`lcham qo`yisharalash usul optimal usul hisoblanadi. U aniq tayyorlanishi kerak bo`lgan detallarni yuqori aniqlik bilan tayyorlash imkonini beradi.
14-O‘lcham qo‘yishning davlat standartida belgilangan qoyidalari
Chizmalardagi barcha o‘lchamlar O’z DSt 2.301-96ga muvofiq qo‘yiladi. Chizmada berilgan barcha o‘lchamlar mumkin qadar kam bo‘lishi va shu bilan birga buyumni yasash hamda uni nazorat qilish uchun yetarli bo‘lishi kerak.
O‘lcham chiziqlari iloji boricha detal konturidan tashqarida o‘tkazilishi va o‘zaro kesishmasligi kerak. O‘lcham chiziqlari uchlariga strelkalar qo‘yiladi. Strelkalar detalning o‘lchami qo‘yilayotgan qismidan chiqqan chiqarish chiziqlariga yoki detal konturiga taqalgan bo‘lishi kerak.
Chizmadagi o‘lcham sonlari, chizmaning qanday masshtabda bajarilishidan qat’iy nazar, buyumning xaqiqiy o‘lchamini ko‘rsatishi va iloji boricha o‘lcham chizigining o‘rtasiga yozilishi lozim. Aylananing diametri  bilan, yoyning radiusi R belgisi bilan, konuslikni  bilan, qiyalikni  belgi bilan yoziladi.
3- Chizmalarda ko`rinishlar
Buyumlarni (mahsulot, qurilma va uning elementlarini) chizmada tasvirlash qoidalari, va qurilishi sanoatining barcha sohalari uchun Davlat standartlari. O‘zDS 2.302-96. tomonidan belgilangan. Buyummlarning tasviri tekislikka to`g`ri burchakli (ortogonal) proyeksiyalash usuli yordamida bajariladi. Bu holda tasvirlanayotgan buyum (predmet) kuzatuvchi va tegishli proyeksiyalar tedisligi o`rtasida joylashgan bo`ladi. Buyumlarning tasvirlarini chizishda, standart ayrim soddalashtirishlar va shartliliklarga ruhsat beradi. Bu esa yuqoridagi moslilikni buzadi. Shuning uchun predmet rasmining proyeksiyasi tasvir deb ataladi. Proyeksiya tekisliklari tariqasida kub devorlari tanlab olinadi va uning ichki tomonlariga buyum (predmet) proyeksiyalanadi.
9-Buyum o‘lchamlarining amaliy axamiyati
O‘lcham chiziqlari iloji boricha detal konturidan tashqarida o‘tkazilishi va o‘zaro kesishmasligi kerak. O‘lcham chiziqlari uchlariga strelkalar qo‘yiladi. Strelkalar detalning o‘lchami qo‘yilayotgan qismidan chiqqan chiqarish chiziqlariga yoki detal konturiga taqalgan bo‘lishi kerak. Detallarga o‘lcham qo‘yishda uni tayyorlashdagi jarayonlarni e’tiborga olish kerak bo‘ladi, aks holda noqulay o‘lcham qo‘yish ortiqcha ishlov berish va detalni tannarxini oshishiga olib keladi. Detal elementlaridagi ba’zi bir o‘lchamlar (faska, kanavka va boshqalarida) kesuvchi va o‘lchovchi moslamalar sonini kamaytirib, detalni tayyorlashda uni tannarxini kamaytiriladi. Chizmаlаrdа tаsvirlаngаn prеdmеt yoki uning qismlаrining kаttа-kichikligi to’g’risidа tаsvir vа mаsshtаbdаn qаt’iy nаzаr o’lchаm sоnlаri оrqаli mа’lumоt bеrilаdi. O`lchаmlаr mm hisоbidа o’lchоv birligini ko’rsаtmаy qoyilаdi.
13-Murakkab qirqimlar