Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən amillər

 Gellər və həlməşiklər. Kolloidlərin və polimerlərin mövcudluq
formalarından biri maye və bərk hallar arasında keçid təşkil edən
həlməşik halıdır. Kolloid məhlulların həlməşikləşməsi aqreqartiv 
davamlılığın pozulması nəticəsində quruluş əmələ gəlməsidir. 
Həlməşikləşməyə məhlulun qatılığı, hissəciklərin və ya molekulların 
forması, tempratur elektroidlər və SAM təsir gəstərir. YMB məhlulları
ərimə tempraturundan bir qədər aşağıda müəyyən tempratur
intervalında həlməşikləşir və əriyir (histerezis mövcuddur). Zollarda
quruluş əmələgəlmə elektroidlərin yalnız müəyyən qatılığında baş
verir. YMB məhlullarının həlməşikləşməsini elektroidlərin kiçik

---

qatılıqları sürətləndirir. SAM-ın böyük qatılıqları həlməşikləşməyə
mane olur, çünki onların iştirakında hissəciklər arasında əlaqə tam 
qırılır. 
Quruluşlu sistemləri adlandırmaq üçün gel və həlməşik 
terminlərindən istifadə olunur. Gel və geləmələgəlmə liofob dispers
sistemlərin (zolların suspenziyaların ) özlüdispers hala keçməsinə aid
edilir. Gellər də zollar və suspenziyalar kimi heterogen , iki fazalı 
sistemlərdir. Polimer məhlullarının axmayan elastiki formaya
keçməsini həlməşikləşmə və həlməşik anlayışları ilə ifadə edirlər.
Polimerlərin həlməşikləri həm homogen (1-ci növ), həm də heterogen
(2-ci növ) sistemlər ola bilər.
P.A.Rebinderin təsnifatına görə gellər dispers faza hissəciklərinin 
qarışılıqlı təsirlərinin xarakterinə görə iki qrupa bölünür: 1)
koaqulyasiyon quruluşlar; 2) kondensasiyon- kiristallizasyon
quruluşlar. 
Quruluşun dağılması dispers faza hissəcikləri arasında kontaktların
qırılması, tiksotropiya isə mühitin mütəhərrikliyi və hissəciklərin
Broun hərəkəti hesabına bu kontaktların yaranmasıdır. Bəzi hallarda
sistemin quruluşunun əmələ gəlməsi mexaniki gərginlik hesabına baş
verir. Bu hadisə reopeksiya adlanır.
Kolaluqiyasyon quruluşlar dispers faza hissciklərinin koaqulyasiyası
zamanı əmələ gəlir. Belə quruluşlar yarandıqda hissəciklərin qarışılılqlı
təsiri dispers mühit təbəqəsi vasitəsilə baş verir və Van-der-Vaals
təbiətli olur.