Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən amillər

Bir tərtibli dönməyən reaksiyaların kinetikası 
Dönməyən 1 tərtibli reaksiyaların kinetikasına baxaq. Bunlara misal olaraq 
2N
2
O
5
→2NO
2
+O
2
CH
3
CO CH
3
→CO+C
2
H
6 
reaksiyalarını göstərmək olar. Bir tərtibli reaksiyalar ümumi halda
kc
dt
dc


tənliyinə tabe olurlar. 

---

Birtərtibli reaksiyaların sürət sabitnin vahidi zaman
-1
-dir: san
-1
[t
-1
] .
Birtərtibli reaksiyalarda yarımparçalanma dövrü maddələrin ilkin 
qatılığından asılı deyil. 
İki tərtibli dönməyən reaksiyaların kinetikası 
İki tərtibli dönməyən reaksiyaların kinetikasına baxaq. Misal olaraq efirin 
sabunlaşmasını göstərmək olar.
CH
3
COO C
2
H
5 
+NaOH → CH
3
COONa+C
2
H
5
OH 
Bu zaman 2 hal mümkündür: 
a) maddələrin ilkin qatılıqları bərabərdir. 
c
1
=c
2
b) maddələrin ilkin qatılıqları fərqlənir. 
c
1

c
2 
Birinci halda 
2
2
1
kc
c
kc
dt
dc



olur. Çünki c
1
=c
2
=c Tənliyi aşağıdakı kimi 
yazıb, inteqrallayaq: 
İki tərtibli reaksiyalarda yarımparçalanma müddəti maddələrin başlanğıc 
qatılıqları ilə tərs mütənasibdir. Yəni, başlanğıc qatılıq böyük olduqca, 
yarımparçalanma müddəti kiçik olur.
İkinci hal. İki tərtibli reaksiyalarda 1 və 2 maddələrinin başlanğıc qatılıqları 
eyni olmazsa, onda sürət sabiti üçün aşağıdakı ifadə alınır. 
Üç tərtibli reaksiyaların kinetik tənliyi 
3
3
2
1
kc
c
c
kc
dt
dc



c
c
c
c



3
2
1
3 tərtibli reaksiyalar üçün yarımparçalanma müddəti maddələrin başlanğıc 
qatılıqlarının kvaratıyla tərs mütənasibdir.