Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən amillər

Reaksiya sürətinə temperaturun təsiri 
Reaksiya sürəti temperaturdan ona görə asılıdır ki, reaksiyanın sürət sabiti 
temperaturdan asılıdır. Əgər T temperaturunda reaksiyanın sürəti sabiti k
T
, T+10 
temperaturunda k
T+10
olarsa, onda



T
T
k
k
10

---

ilə işarə edək. 

-reaksiya sürətinin temperatur əmsalıdır. 
Vant-Hoff müəyyən etmişdir ki, temperaturu 10
0
C artırdıqda əksər 
reaksiyaların sürəti 2-4 dəfə artır. Yəni,
4
2



. 
Aktivləşmə enerjisi molekullarının reaksiyaya daxil olması üçün lazım 
olan əlavə enerjidir. Onun mahiyyətini başa düşmək üçün reaksiyada iştirak edən 
molekulların enerjisinin reaksiya yolundan asılılığına baxaq.
E
1
və E
2 
başlanğıc maddə və məhsul molekullarının enerjiləridir. Ona görə 
də reaksiyanın istilik effekti
ΔH=E
2
-E
1
olacaq. Şəkildən göründüyü kimi, molekulların reaksiyaya daxil olması üçün 
onlar k halının enerjisinə malik olmalıdırlar. Buna görə də düz reaksiyanın 
getməsi üçün molekullar E`
1
və əks reaksiyanın getməsi üçün E`
2 
əlavə 
enerjisinə malik olmalıdırlar. E`
1
və E`
2 
düz və əks reaksiyaların aktivləşmə 
enerjisi adlanır. Aktivləşmə enerjisi molekulların parçalanma enerjisindən kiçik 
olur, çünki molekulun reaksiyaya daxil olması üçün rabitələrin tam qırılmasına 
ehtiyac yoxdur. Rabitələrin zəifləməsi molekulun reaksiyaya daxil olması üçün 
kifayət edir. Aktivləşmə enerjisinin mövcudluğunu aşağıdakı faktlar təsdiq edir: 
1. Molekulların bütün toqquşmaları kimyəvi reaksiya ilə nəticələnmir. Məs:
H
2
+J
2
→2HJ 

---

reaksiyasında adi temperaturda 10
17
toqquşmadan yalnız biri reaksiya ilə 
nəticələnmir. 
1. Termodinamiki baxımdan mümkün olan reaksiyalar getməyə bilirlər. 
Məsələn: H
2
+O
2
qarışığından otaq temperaturunda suyun əmələgəlməsi 
reaksiyası üçün 
0


G
. Ancaq otaq temperaturunda bu reaksiya 
praktiki olaraq getmir. 
2. Molekulların toqquşmaları sayı 
T
ilə reaksiyanın sürəti T
n
-lə (n>1) 
mütənasibdir.