İfrat doymuş məhlullarda həll olan maddə doymuş məhluldan çoxdur. Öz
mayesilə dinamik tarazlıqda olan məhlullara ifrat doymuş məhlullar deyilir. Bu
halda temperaturu artırırlar, soyutduqda isə artıq həll olan maddə çökür. Bu da
kristallaşma adlanır.
Təbiətdə və texnikada maye məhlulların rolu böyükdür. Təbii sular, qan,
limfa və fizioloji mayelər məhluldur; qidanın mənimsənilməsi onun məhlula
keçməsi nəticəsində mümkün olur; kimyəvi çevrilmələrin çoxu mühiti maye olan
müxtəlif məhlullarla bağlıdır.
Məhlulların fiziki nəzəriyyəsinə görə (S.Arrenius, V.Ostvald, U.Vant-Hoff)
həllolmaya həll olan maddə hissəciklərinin həlledicinin bütün həcmində bərabər
paylanması kimi baxılır. Belə qəbul edilir ki, həlledici təsirsiz mühitdir.
Məlulların kimyəvi nəzəriyyəsinin tərəfdarlarının fikrinə görə
(D.Mendeleyev, İ.Kablukov, N.Kurnakov) həlledici ilə həll olan maddə arasında
kimyəvi qarşılıqlı təsir mövcud olur və hidrat tipli davamsız birləşmələr əmələ
gəlir.
Həllolmanın müasir nəzəriyyəsi həm fiziki, həm də kimyəvi nöqteyi-
nəzərləri birləşdirir və eyni zamanda həllolma prosesinə polyarlığı bir-birindən
fərqlənən hissəciklər arasında qarşılıqlı təsir kimi baxılır.
HİBBSİN FAZALAR QAYDASI
Heteroğen tarazlın ümumi qanunu Hibbs tərəfinfən 1884-cü ildə verilmiş
və bu
Hibbsin fazalar qaydası adını almışdır. Fazalar qaydasına əsasən sərbəstlik
dərəcəsi ilə fazalar sayının cəmi - asılı olmayan komponentlərlə sistemin
tarazlığına təsir edən xarici amillərin sayına bərabərdir.
S + f = K + P
Sistemin tarazlıq halına əsasən temperatur və təzyiq təsir etdiyindən onda
xüsusi hal üçün parametrlərin sayı
P = 2 olduğundan fazalar qaydası
S + f = К +
2 olur və yaxud S= K+2 – f olur. Bu tənlik Hibbs tənliyi və ya Hibbsin fazalar
qaydasının riyazi ifadəsidir. Xatırladaq ki , tənlik bu formada yalnız
xarici
amillərdən temperaturun və təzyiqin təsir etdiyi sistemlərə tətbiq edilə bilər .
S – sərbəstlik dərəcəsi
f – sistemin tarazlıq halında fazaların sayı
K– asılı olmayan komponenylərin sayı
P
və ya 2 isə tarazlığa təsir edən parametr və ya amillərin sayıdır.
Fazalar qaydasına əsasən sistemlər
komponentlərin sərbəstlik dərəcəsinə
və
Do'stlaringiz bilan baham: 
