Muhit va ekologik omillar

Evri (term, gidrid, galin)
Steno (term, gidrid, galin)
Organizmlarning normal hayoti uchun ma’lum bir darajadagi sharoit talab etiladi. Agar barcha shart — sharoitlar qulay bo`lib, ulardan biri yetarli miqdorda bo`lmasa, cheklovchi omil deb ataladi. Cheklovchi omil organizmni ushbu sharoitda yashashi va yashay olmasligini belgilaydi.

Organizmlarning muhitga moslashishi quyidagisha:

Morfologik
Fiziologik (fermentlarning ajralishi)
Etologik (in qurish, Mavsumiy migratsiya.....)

Yoruǵlik ekologik omili

Yorug`likning ekologik ta’siri quyidagicha:
1) fotoperiodizm — kun bilan tunning qonuniyatli almashishi.
2) yorug`likning intensivligi (lyuksda),
3) To`g`ri va sochilgan radiatsiyaning ta’siri.
4) Yorug`lik energiyasining kimyoviy ta’siri.

Yorug`likning quyidagi ko`rsatgichlari ekologik ahamiyatga ega:

1)ta’sirchanlikning uzoqligi, kunning uzunligi
2) tezligi energetik o`lchamida
3) spektral tarkibi

Yorug`lik muhitiga nisbatan munosabatiga qarab organizmlar quyidagi guruhlarga bo`linadi

Yorug`lik muhitiga nisbatan munosabatiga qarab o`simliklar uch guruhga bo`linadi:

1. Yorug`sevar o`simliklar
2. Soyaga chidamli o`simliklar
3. Soyasevar o`simliklar

Yorug`lik muhitiga nisbatan munosabatiga qarab hayvonlar guruhga bo`linadi:

fotofillar
fotofoblar
evrifot
stenofot

Harorat ekologik omili

• Harorat hayvon va o`simliklar hayotida bu ekologik omil modda almashinish tezligi, fotosintez, transpiratsiya va boshqa bioximik va fiziologik jarayonlar hamda ekologik hulqatvor reaktsiyalariga ta’sir qiladi.
• Sayyoramizda organizmlar katta harorat diapazonida yashaydi. Ko`p turlar uchun 20 —30°S ekologik optimum hisoblanadi. Ko`pchilik gidrobiontlar esa 35°S dan baland haroratda yashay olmaydi. quruqlikda yashovchi issiqsevar organizmlar 50°S haroratga ham chidamlidirlar. qisqichbaqalarning bir turi 45—48°S da yashaydi va suv harorati 30°S ga tushganda esa o`lib qoladi. Mollyuskalarning ayrim turlari 60°S gacha haroratga chiday oladi. Bakteriyalarning ayrim turlari 70—90°S haroratli manbalarda uchraydi, sporalari esa 120— 140°S gacha chidaydi. Bu hayotning eng baland harorat chegarasi hisoblanadi.