Muhokamat ul-lug`atayn

4-amaliy topshiriq. “Mahbubul qulubdan quytidagi parchani muhokama qiling
«Til va ko‘ngul xubroq a’zodurlar insonda: savsan va g'uncha margiibroq radhindurlar bo‘stonda. Odami til bila soyir hayvondin mumtoz bo'tur va ham aning bila soyir insonga sarafroz boTur. Til muncha sliaraf bila nutqning olatidur va ham nutqdurki, agar nopisand zohir boTsa tilning ofatidur» (40/60-bet).
5-amaliy topshiriq. Quyidagi matnni sharhlang Navoiy asarlari lug`atidan 20 ta so`z yozing
Ulug‘ tilshunos olim ikki tilning lug‘at boyligini taqqoslashni davom ettirib, turkiy tilning so‘z boyligini yana quyidagicha ta’kidlab ko‘rsatadi:
«Bir mutaayyin nimakim «oq uydur», anga «xirgoh» ot qo‘yupturlar. Ammo aning ajzosining ko‘pini turk tili bila ayturlar. Andoqki, tungluk va uzuk va toTlug' va bosrug‘ va chig‘ va qanot va ko‘zanak va uvug‘ va bog‘i$h va bo‘sag‘a va erkina va alo hozal-qiyos. Va ov va qushki, saiotin rusumida har qaysi boshqa mutaayyin ishitur, ikkalasin, «shikor» derlar. Va ovda umdaki kiyikdur, turk aning erkagin «xuna» yana suyqunning ham erkagin «bo‘g‘i» va tishisin «moral» der va tishisin «qi!qochi» der. Sort ohu gavazndin o‘zga nima demas. Va bir sho‘ru shainlig* ovki, to‘ng‘iz ovidur, aning ham erkagini «qaban» tishisin «megajin» va ushog‘in «churpa» derlar. Va sort barchasin «xuk» va «guroz» lafzi bila aytur. Va kelduk qushqaki, anda mukarram va mashhur ilbosun oTdakdur. Va sort el ilbosuvni xud bilmas. Tag‘i turk oTdakning erkagin' «so‘na» va tishisin «bo‘rchin» der. Va sort munga ham ot qo`ymaydur
Va otning yoshin dag‘i ko‘prakin turkcha ayturlar. Bir qulunni «kurra» derlar. 0‘zga: toy va g‘unan va do‘nan va to‘lan va chirg‘a va lang‘a deguncha fosilrroqlari turkciia derlar va ko'pragi muni ham bilmaslar. Va otning iyarin agarchi «ziii» derlar, ammo ko'prak ajzosin, misli: jibilgir va xano va to‘qum va jaziig“ va ularchog* va g‘anjug‘a va jilbur va qushqun va qantar va tufak va to‘qa yo‘sunliq ktr'pin turkcha ayturlar, qamchini agar «toziyona» derlar, ammo buldurg‘asin va chubchurg‘asin turkcha ayturlan> (115-bet). Vajiba va javshan va ko‘ha va qolganduruq va qorbichi va kejim va oha yousunluq urush asbobin ham turk tili bila ayturlar. Va ma'hudiy albisa (eskidan ma’lum kiyimlar)din misii: dastor va qalpoq va navro‘ziy va to‘ppi va shirdog‘ va dakla va yalak va yogiig‘ va terlik va qur yusuniug* nimalami borisin turk tili bila ayturlan> (t 16-bet).

Foydalanilgan manbalar
1.Навоий. Муҳокаматул-луғатайн. Танланган асарлар. III томлик (нашрга Порсо Шамсиев тайёрлаган). –Т.: Фан, 1948. –III том. –Б. 171-212.
2. Содиқов Қ. Тарихий лексикография / Ўқув қўлланма. –Т.: Тошкент давлат Шарқшунослик институти, 2012. –Б. 56.
3. Қодиров П. Тил ва эл. –Т.: Маънавият, 2010. –Б. 3.
4. Содиқов Қ. Тарихий лексикография / Ўқув қўлланма. –Т.: Тошкент давлат Шарқшунослик институти, 2012. –Б. 39.
5. Нурмонов А. Ўзбек тилшунослиги тарихи / Ўқув қўлланма. –Т.: Ўзбекистон, 2002. –Б. 79-80.
6. Содиқов Қ. Тарихий лексикография / Ўқув қўлланма. –Т.: Тошкент давлат Шарқшунослик институти, 2012. –Б. 39
7. Нурмонов А. Ўзбек тилшунослиги тарихи / Ўқув қўлланма. –Т.: Ўзбекистон, 2002. –Б. 86.