Мулкий ҳуқуқларни жамоавий асосда бошқарувчи ташкилотларнинг ҳуқуқлари нималардан иборат? Javob

Назорат саволлари:

1. 
   Мулкий ҳуқуқларни жамоавий асосда бошқарувчи ташкилотларнинг ҳуқуқлари нималардан иборат?
   

Javob: Коллектив асосда мулк ҳуқуқини бошқарувчи ташкилотларнинг ҳуқуқлари ҳар бир аниқ мамлакат қонунчилигига боғлиқ. Умуман олганда, уларга қуйидагилар киради:


1. Мулкни бошқариш ҳуқуқи: ташкилотлар ўз назорати остидаги мулкни бошқариш ва тасарруф етиш ҳуқуқига ега. Бунга ижарага бериш, сотиш, кўчириш ва фойдаланиш қоидаларини белгилаш киради.


2. Маблағларни йиғиш ва тарқатиш ҳуқуқи: ташкилотлар ўз мулкидан ёки бошқа манбалардан фойдаланувчилардан маблаг ъ тўплаш ва уларни белгиланган қоидаларга мувофиқ тарқатиш ҳуқуқига ега.


3. Қоидаларни белгилаш ҳуқуқи: ташкилотлар мол-мулкдан фойдаланиш қоидаларини, шу жумладан рухсат бериш, тарифларни белгилаш, қоидаларга риоя етилишини назорат қилиш ва низоларни ҳал қилиш ҳуқуқига ега.


4. Вакиллик ҳуқуқи: ташкилотлар ўз фойдаланувчиларининг манфаатларини ҳимоя қилиш ва бошқа томонлар билан муносабатларда ўз ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш ҳуқуқига ега.


5. Ривожланиш ва модернизация қилиш ҳуқуқи: ташкилотлар ўз мулкларини ривожлантириш ва модернизация қилиш ҳуқуқига ега, шу жумладан янги технологияларни жорий етиш ва инфратузилмани ривожлантириш имконияти.


6. Қонунни сақлаш ва уларга риоя қилиш ҳуқуқи: ташкилотлар мулкдан фойдаланиш ва бошқариш тўғрисидаги қонун ҳужжатларини сақлаш ва уларга риоя қилишлари шарт.

2. 
   Мулкий ҳуқуқларни жамоавий асосда бошқарувчи ташкилотларнинг мажбуриятлари нималардан иборат?
   

Javob: Мулк ҳуқуқларини жамоавий асосда бошқарадиган ташкилотлар қуйидаги мажбуриятларга ега:


1. Иш ҳақини йиғиш ва тақсимлаш: ташкилотлар мулк ҳуқуқидан фойдаланганлик учун олинган барча мукофотларни йиғишлари ва уларни муаллифлик ҳуқуқи егалари ўртасида қонун ҳужжатларида белгиланган принциплар ва тартибларга мувофиқ тақсимлашлари шарт.


2. Мулк ҳуқуқларини ҳимоя қилиш: ташкилотлар муаллифлик ҳуқуқи егаларининг мулкий ҳуқуқларини бузилишлардан ҳимоя қилиш чораларини кўришлари керак. Бунга даъво қўзғатиш, музокаралар олиб бориш, лицензия шартномалари тузиш ва ҳоказолар киради.


3. Ахборотни тақдим етиш: ташкилотлар муаллифлик ҳуқуқи егаларига олинган ҳақ, уларнинг ҳуқуқларидан фойдаланиш ва бошқа муҳим шартлар тўғрисида маълумот беришлари шарт. Бунга молиявий фаолият ва маблаг ъ ажратиш бўйича шаффофлик ва ҳисобдорлик киради.


4. Тарифларни белгилаш: ташкилотлар мулк ҳуқуқидан фойдаланиш учун адолатли тарифларни ишлаб чиқиши ва ўрнатиши керак. Тарифлар мутаносиб ва фойдаланиш ҳажми, ҳудудий тақсимот, фойдаланиш муддати ва бошқа омиллар каби объектив мезонларга асосланган бўлиши керак.


5. Ҳуқуқларни бошқариш: ташкилотлар мулк ҳуқуқларини самарали бошқариши керак, шу жумладан уларни лицензиялаш, музокаралар олиб бориш ва шартномалар тузиш, шартномаларнинг бажарилишини назорат қилиш, шунингдек ҳуқуқлардан фойдаланиш тўғрисида маълумот тўплаш.


6. Маданият ва санъатни тарғиб қилиш: ташкилотлар маданият ва санъатни ривожлантириш учун қулай шарт-шароитларни яратишда, шу жумладан ижодий фаолиятни қўллаб-қувватлаш, муаллифлик ҳуқуқи соҳасида таълим бериш бўйича тадбирлар ва тадбирларни ташкил етишда иштирок етишлари керак.

7. Қонун ҳужжатларига риоя қилиш: ташкилотлар мулк ҳуқуқи соҳасидаги амалдаги қонунлар ва талабларга, шу жумладан лицензиялаш, жамоавий бошқарув, даромадларни тақсимлаш ва уларнинг фаолияти билан боғлиқ бошқа масалаларга риоя қилишлари шарт.

Казус

"UTV film company" МЧЖ судга Муаллифлик ҳуқуқи ва турдош ҳуқуқларни бошқариш ассоциацияси тижорат ташкилоти ва тадбиркор Б. ўртасида тузилган лицензия шартномасини бекор қилинишини, шунингдек муаллифлик ҳуқуқининг бузилиши учун компенсация ундирилишини талаб қилиб даъво аризаси билан мурожаат қилди.

Даъвогар “Миллий ошхонанинг ўзига хос хусусиятлари” фильмига мутлақ муаллифлик ҳуқуқига эга эканлигини тушунтирди. Ушбу фильмни 89 видео ленталарда такрорлаш, шунингдек уларни Россияда тарқатиш ҳуқуқи “UTV film company” тегишли эканлигини билдирди.
Низоли вазиятга сабаб бўлган ҳолат шундаки, 2017 йил 9 ноябрда Муаллифлик ҳуқуқи ва турдош ҳуқуқларни бошқариш ассоциацияси нотижорат ташкилоти тадбиркор Б. билан шартнома тузди ва унга фильмнинг 5000 нусхасини кўпайтириш ва сотиш учун лицензия берди.
Бундан ташқари, фильм охирги версияда 2017 йил 10 ноябрда бош кассетага ѐзиш учун топширилди. Шундай қилиб уюшма, даъвогарнинг сўзларига кўра келишув тузди ва ҳали мавжуд бўлмаган иш учун лицензия берди. Шу билан бирга, на фильм режиссѐри, на "UTV film company" МЧЖ юқорида айтиб ўтилган аудиовизуал асарни нашр этишга ассоциацияга розилик бермади.