Мулоҳаза ва хулоса чиқариш referat

Almashtirish (lot.–conversio) shunday mantiqiy xulosa chiqarish usuliki, unda xulosa berilgan mulohazadagi sub’ekt va predikatning o‘rnini almashtirish orqali keltirib chiqariladi:⁷
Turli mulohazalardan bunday usul vositasida xulosa chiqarish quyidagi tablitsada ko‘rsatilgan:

№	Xulosa asosi	Xulosa	Almashtirish turi
1	A. Hamma S-P	A. Hamma P-S	Sof almashtirish
2	E. Hech bir S-P emas	E. Hech bir P- S emas	Sof almashtirish
3	I.Ba’zi S-P	I.Ba’zi P – S	Sof almashtirish
4	A. Hamma S-P	I. Ba’zi P – S	Toraytirilgan almashtirish
5	I. Ba’zi S-P	A. Hamma P – S	Kengaytirilgan almashtirish

Juz’iy inkor mulohazadan (0) almashtirish usuli bilan xulosa chiqarib bo‘lmaydi.
Almashtirishga misol:
1 –misol. A. Hamma shifokorlar oliy ma’lumotlidir. I. Ba’zi oliy ma’lumotlilar shifokorlardir.
2- misol. E. Hech bir inson tosh emas. E. Hech bir tosh inson emas.
3-misol. I. Ba’zi yoshlar tadbirkordir.
I. Ba’zi tadbirkorlar yoshlardir.
4- misol. A. Hamma odamlar jonli mavjudotdir.
I. Ba’zi jonli mavjudotlar odamlardir 5-misol. I. Ba’zi san’atkorlar qo‘shiqchidir.
A. Hamma qo‘shiqchilar san’atkordir.
Demak, almashtirish usuli qo‘llanganda mulohazadagi sub’ekt va predikat hajmi aniqlanadi va shu asosda mulohazadagi terminlar o‘rni almashtirilib, xulosa chiqariladi. Bu usul, ayniqsa, tushunchaga berilgan ta’riflarning to‘g‘riligini aniqlashda muhim ahamiyatga ega.