Mundarija : kirish 3

Uglevodlar turlari.
Uglevodlar quyidagilardir:
1) Monosaxaridlar(uglevodlarning eng oddiy shakllari)
Glyukoza (tanamizdagi asosiy yoqilg'i)
Fruktoza (eng shirin uglevod)
Riboza (nuklein kislotalarning bir qismi)
Eritroz (uglevodlarning parchalanishining oraliq shakli)
2) Oligosakkaridlar(tarkibida 2 dan 10 gacha monosaxarid qoldiqlari mavjud)
Saxaroza (glyukoza + fruktoza yoki oddiygina - qamish shakar)
Laktoza (sut shakari)
Maltoza (solod shakar, ikkita bog'langan glyukoza qoldig'idan iborat)
3) Murakkab uglevodlar(ko'p glyukoza birliklaridan iborat)
Kraxmal (C₆H₁₀O₅)_n (ratsiondagi eng muhim uglevod komponenti, odam uglevodlardan kraxmalning 80% ga yaqinini iste'mol qiladi.)
Glikogen (organizmning energiya zahiralari, ortiqcha glyukoza, u qonga kirganda, organizm tomonidan glikogen shaklida zahirada saqlanadi)
kraxmal12.jpg
4) Xun tolasi sifatida belgilangan tolali yoki hazm bo'lmaydigan uglevodlar.
Tsellyuloza (er yuzidagi eng keng tarqalgan organik modda va tolaning bir turi)
Oddiy tasnifga ko'ra, uglevodlarni oddiy va murakkabga bo'lish mumkin. Oddiylarga monosaxaridlar va oligosakkaridlar, murakkab polisaxaridlar va tolalar kiradi.
Asosiy funktsiyalari.
Energiya.
Uglevodlar asosiy energiya materialidir. Uglevodlar parchalanganda, chiqarilgan energiya issiqlik shaklida tarqaladi yoki ATP molekulalarida saqlanadi. Uglevodlar tananing kunlik energiya iste'molining taxminan 50 - 60% ni, mushaklarning chidamliligi paytida esa - 70% gacha. 1 g uglevodlarni oksidlashda 17 kJ energiya (4,1 kkal) ajralib chiqadi. Tanadagi asosiy energiya manbai sifatida erkin glyukoza yoki glikogen shaklida saqlangan uglevodlar ishlatiladi. Bu miyaning asosiy energiya substratidir.
Plastik.
Uglevodlar (riboza, dezoksiriboza) ATP, ADP va boshqa nukleotidlarni, shuningdek, nuklein kislotalarni qurish uchun ishlatiladi. Ular ba'zi fermentlarning bir qismidir. Individual uglevodlar hujayra membranalarining tarkibiy qismidir. Glyukoza konversiyasi mahsulotlari (glyukuron kislotasi, glyukozamin va boshqalar) xaftaga va boshqa to'qimalarning polisaxaridlari va murakkab oqsillari tarkibiga kiradi.